СЕНДЕРГЕ ҚАТЫН БЕРМЕЙМІЗ!

Арнаға қаржылай көмек KASPI GOLD 5169 4971 7661 3655

Реклама сотрудничество +77072989335

Instagram https://instagram.com/bilgen_durys?igshid=dk0etzhc5hpb

@_bagjan_
https://instagram.com/_bagjan_?igshid=mmhup284kogq

Бәріңізге Ассалаумағалейкум!

 Өзге жұрттан қыз алып, өзге жұртқа қыз берудің зардабы қандай?  Ат төбеліндей болған алты алаштың басына қандай қатер төніп тұр? Қазақ халқының Қазақстан Құрама Штаттары болып қалуы мүмкін бе? Бұл сұрақтардың жауабын сізге Білген дұрыс!

Біздің заманымыздан бұрынғы жүз сегізінші жыл. Бірнеше шақырым жерде бір-бірімен қырылып жатқан ғұн мен үйсін тайпасын көрген қытайдың патшасы Хән Уди мәзмейрам. Қандас тайпалардың найзалары бір-біріне кірш-кірш кірген сайын қытайдың жауынгерлеріне жан бітетін сияқты. Ата-бабалары ақ найзаның ұшымен, өткір қылыш күшімен баса алмай келе жатқан ата жауы Мөденің ғұндары бұл күндері күйреуге айналған. Бұндай жауынгер халықтарды соғыспен емес, саясатпен бағындыруды дұрыс пайымдаған Уди,  шырпысы тұтанып тұрған екі тайпаның арасына май құйып лаулатып жіберді. Уди артық ештеңеге де бара қойған жоқ. Тек ол Үйсін гуньмосы мен жауынгерлерінің қойнына өздерінің қыздарын салып берген болатын. Бары сол ғана.
Уди патша Жаң Чянды Үйсін еліне, Үйсін күнбиі  Елжауға үш жүз адаммен жіберді. Жол азығы үшін он мыңдаған қой, сиыр айдайды, әрбір адамға мініске екіден ат беріледі, тарту-таралғы үшін сан мың алтын, күміс, торғын, торқа, асыл бұйымдар алып жүреді. Сөйтіп ақыры өз дегеніне жетеді. Яғни, үйсіннің аңғалдығын пайдаланып, ғұндардың тас-талқанын шығарады. Тасты ағашқа ұрсаңыз сынама? Әрине сынбайды. Ал тасты тасқа ұрсаңызше? Екіге немесе оданда көп бөлікке бөлініп быт шыт болады. Уди осыны жақсы түсінді. Осылайша ат үстінде ойнайтын екі жауынгер халықты бір-біріне соғыстырған еді.

Осындай жағдайда Елжау Хән патшалығымен жақындай түсуді көздеп, б.з.д. 110–109 жылдары Хән патшасының ханшасы - Шижүн ханшаны айттыруға кісі салады, мың жылқы қалың мал айдатып, құда болады. Хән Уди патша бұны қуанышпен қарсы алып, үйсіндердің жылқысынан он асыл тұқымды тұлпарды алып, Чаң-Ән қаласының маңындағы хайуанаттар паркінде көпшілікке көрмеге ұстайды. Осылайша Шижүн ханша жүздеген нөкерімен Үйсін еліне ұзатылады.

Шижүн ханшаның Үйсін күнбиі - Елжау биге ұзатылуы әдеттегі құдандалық емес, белгілі саяси мақсатты көздеген құдалық еді. Өйткені, тарихи жазбаларда Үйсін күнбиі - Елжау Хән әулетінің ханшасы Шижүнді айттырған кезде жасы жетпістен асып, егде тартқан, немере-шөберелі болған кезі болатын. Шындығында ол ханшаны некелесу үшін емес, екі ел арасындағы дипломатиялық саяси мақсат үшін алғаны айқын.

Үйсін еліне ұзатылған Шижүн ханша үйсін ордасында бес жыл тұрып, б.з.д. 103 жылы шамасында қайтыс болған. Ол Шауфу атты бір қыз туып қалдырды. Ал Үйсін тайпасы бұдан не ұтты. Түкте. Есесіне өз бауырлас тайпаларына опасыздық жасап. Бүйіріндегі қорғандарынан айрылды.

Жалпылай айтқанда орыс пен қытай, кәрістен қатын алған қай қазақтың баласының күні оңған. Оны қойшы, солардың артында жазылған хаты мен құжатындай болған ұрпақтары барма? Бар болса қайда?

Аралас некені халықтың 70-80 пайызы қолдамаса да, о заманда да, бұ заманда да өзге ұлттан жар алған азаматтар баршылық. Олардың басында ұлт зиялылары, халықтың көсемдері мен  ақын-жазушылары да бар. Солардың бірі де бірегейлері болған, қазақтың кілегейлерін атап өтсек:

Ахмет Байтұрсынов қазақ жерінде қоныстанған орманшы Иванның қызын ұнатып қалады. Онымен көңіл жарастырып, ақырында отбасын құрады. Екеуі шаңырақ көтерген кезде Ахмет 25, ал Александра 19 жаста болған. Екеуінің сезіміне куә болған «Мұғалім» деп аталатын көл де бар
Әйткенмен, қазақ қоғамы Ахметтің өзге ұлт өкілімен шаңырақ көтергенін қабыдай алмайды. Тіпті, ел арасында әдейілеп Ахметтің бойдақ екендігі жайлы сыбыс таратады.  Жақындарынан қолдау таппағандықтан, қос ғашық некелерін Троицк қаласында қиюға мәжбүр болады. Сонда Александра ислам дінін қабылдап, екі ай бойы діни дәрістер тыңдайды. Есімін мұсылманша Бәдрисафа деп өзгертеді. Бәдрисафа арабшадан аударғанда “Бадрун” — толық ай, “сафа” — кіршіксіз таза деген мағынаны білдіреді.
Ахмет пен Бәдрисафа перзент сүйе алмай, ақырында үш бала асырап алады. Қазихан мен Аумат есімді ұлдары ертеректе көз жұмып, Шолпан есімді қызы анасымен бірге айдауда болады.

Алаш зиялысы Әлихан Бөкейханов та орыс қызымен отау құрған. Ғалымдардың зерттеуіне сүйенсек, 35-36 жасында Елена Яковқызына үйленген.

1885 жылы Омбы қаласындағы Орман шаруашылығы училищесіне жұмысқа тұрған Әлихан Бөкейханов математикадан сабақ береді. Кейін “Степной край” газетіне жұмысқа тұрып, сол жерде саясаткер Яков Севостьяновпен танысады. Қос азаматтың саяси-қоғамдық қозғалыстарға деген көзқарасы бірдей болып, екеуі жақсы тіл табысады. Жақын байланыс кезінде саясаткердің қызы Еленамен танысады. Саясаткер Яков екі жасқа батасын бергенімен, Әлиханның анасы орыс қызын келін еткісі келмейді.
Толығырақ Видеода...

Видео СЕНДЕРГЕ ҚАТЫН БЕРМЕЙМІЗ! канала BILGEN DURYS