ШОК! ҚЫТАЙ ҚАЗАҚТЫ ЖАУЛАП АЛДЫ

Бәріңізге Ассаламуағалейкум.

Қытайлар не себепті Қазақтың Балқашқа дейінгі аумағын өз жері санайтынын білесізбе ?

Соңғы кездері жиі еститін Қара Қытай қаптаса сары Орыс әкеңдей көрінер деген сөздің, Қайдан шыққаны жайлы ойлап көрдіңізбе ?

Батыр Баян расында қалмақтар мен соғыста өлдіме ?

Міне осындай санаңыздағы сансыз сұрақтардың жауабын сізге білген дұрыс!.

Оқиға Әбілмәмбет хан тұсында болған...
    1755 жылы Жоңғарияны қанға бөктіріп миллионға жуық халқын қырғынға ұшыратқан Қытай айдахары, ендігі Қазақ жеріне қарай көз аларта бастады. Әскерінің табаны тиген жердің барлығын өзінің жері деп санайтын Император Цян лун шекара деген ұғымды білмейтін. Қытайлардан ойсырай жеңілген Қалдан Сереннің жиені Әмір Сана, Орта жүзде билік құрған Абылай сұлтаннан пана сұрайды.
Сыныққа сылтау іздеген Қытай императоры, Орта жүзге Елшілер жіберіп Абылайға Әмір Сананы еліне қайтаруын және де орта жүздің Қытайға бодан болуын талап етті.

Қанша жерден талап күшті болғанымен Абылай сұлтан, Әмір Сананы еліне қайтара қоймады. Орта жүздің Қытайға тәуелді болуынан бас тартып келген елшілерді мазақ етіп елдеріне қайтарып жібереді.

Абылайдың бұл қылығына ашуланған Қытай императоры, Шегарада тұрған Маңғол Генералдары Хада ха мен Дар данаға, Қазақ сахарасына басып кіріп Абылай мен Әмірсананы ұстап әкелуге әмір етеді. Осылайша Қазақ пен Қытай арасында бұрын соңды болмаған Алапат соғыс басталды.

 1756 жылдың Мамыр айында Генералдар 10 000 әскерін екіге бөліп Қазақияға шабуылын бастайды.
Қытайдың оң қанаттағы әскерін тоқтату үшін, Арғынның бас Батыры Қожаберген екі мыңдық Қазақ қолын бастап Жарлы өзенінің жағасында, Қарсы шабуылға шығады. Бірақта Мұздай темір құрсанған жау әскерінен жеңіліп оңтүстікке қарай шегінеді.

Балқаш көлінің солтүстігінде болған шайқастардан кейін, Абылай сұлтан
соғысудың жаңа әдісіне көшуді жөн санайды.

Қабанбай, Бөгенбай, Райымбек,
Баян сынды батырларға Қазақ қолынан іріктелген мың жігіттен бөліп беріп, жаудың ту сыртынан, әрі бүйірінен тиіп қашып соғысуды тапсырды. (қазіргіше партизан соғысы)

Тарбағатай тауларынан басталған шайқас, Нұра өзенінің бойында жалғасты, Абылай сұлтан әскерімен кері шегіне отырып, Соңынан қуған Қытай әскерін Сыр бойындағы қалалардан аулаққа әкетуге тырысты, олай болмаған жағдайда қазаққа Ақтабан шұбырындының заманы қайта оралары анық еді. Жау әскерінің керуендерін үздіксіз шапқан батырлар, өз жұмыстарын мүлтіксіз орындады.
Қиындықтарға қарамастан Қытай әскеріне қарай қадам басты. Тамыз айының аяғында Генералдардың әскері Сарарқаның сол түстігінде бас қосады. Оқ дәрілерінің жоқтығына байланысты, Зеңбіректері мен мылтықтары іске жарамсыз құр темірге айналады. Күн өткен сайын Қытаймен Қазақ әскерінің күші шамалас болып Қытайлардың қатары сирей түседі.

Баянауылдың батысында болған Шайқаста Қазақ батырлары мыңға жуық Қытайдың көзін жояды.

Осы кезде Сарарқаның шығысында жүріп жатқан шайқаста, Бөгенбай батыр бастаған Қазақ қолы жау әскерінің бір бөлігін талқандайды. Майдан даласында Абылай сұлтан ауыр жараланып Көкшедегі ордасына суыт оралуға мәжбүр болады.

Бұл соғыс Генералдар үшін Ақыр замандай көрінді. Ойдағысын орындай алмаған Қытайлар отанына Масқара жеңіліспен бас көтере алмайтын күйде оралды.

Арадағы үзілісті пайдаланған Абылай сұлтан, Әмір сананы бүлік бастау үшін жасырын жоңғарияға аттандырып жібереді.
Әмір сананың бас көтеруінен кейін Қазақ даласына жасалатын екінші жорық, Бірнеше айға кейінге шегерілді.

1757 жылы Жоңғариядағы көтерілісті аяусыз басып жаншыған Қытай әскері қайта күш жия бастады. Император
Генерал Фу де мен Джау хойды
90 000 әскермен Қазақ даласына қайтадан аттандырды, Бұл жолғы жорықтың бағытын солтүстікке емес
оңтүстіктегі Сыр бойындағы қалаларға қарай өзгертуді тапсырды.
Осы кезде Қазақ даласына Әмір сананың бастаған көтерілісі сәтсіз болып, Тобыл өзеніне дейін қашқан Әмір сананың сол жерде қайтыс болғаны туралы хабар жетеді.

Қытай айдаһарының бір басын шапса екінші басы қайта айналып соғатынын жақсы білетін Абылай сұлтан, үш жүздің басын қосып келесі соғысқа әзірлене бастады.

1757 жылдың маусым айында Фу де мен Джау хой бастаған Қытай әскері, Қазақ жеріне екінші жорығын бастады. Қытай Генералдары бірінші соғыста қолданған тәсілді екінші соғыста да пайдаланады. Атты әскер мен жаяу әскерді екіге бөліп екі бағыттан шабуылдайды. Оң қанаттағы атты әскерді Джау хой сол қанаттағы жаяу әскерді Фу де басқарды.

Джау хой атты әскермен Қазақ жеріне бірінші жетіп, Аягөз маңындағы Айдын су өзенінің жағасына келіп тоқтайды. Қытайлардың бұл әрекетіне қарсы Найман руын билеп отырған Әбілпейіз сұлтан,
Екі мың қазақ әскерімен шабуылға шығады.
Күші басым қытай әскері тағыда жеңіске жетеді.
Жеңілген Әбілпейіз сұлтан Түркістанға қарай шегінуге мәжбүр болады.

Джау хойдың Әбілпейізбен жүргізіп жатқан соғысын пайдаланған Абылай сұлтан Қалың қолмен Жоңғар Алатауының етегіне келіп бекінді, Бұл жер күркіреуік өзеніне жақын маң болатын, жәнеде келе жатқан Фу денің жаяу әскеріне Тойтарыс беруге қолайлы жер еді...
Толығырақ Видеода...

Видео ШОК! ҚЫТАЙ ҚАЗАҚТЫ ЖАУЛАП АЛДЫ канала BILGEN DURYS