İqbal Ağazadə: "Mətbu orqanlarının arxasında duranların əksəriyyəti məmurlardır"

6 mart 2009
İ. Ağazadə: Çıxış edənlərə diqqətlə qulaq asdım. Bir qeydimi xüsusi vurğulamaq istəyirəm. Mənə elə gəlir, danışan həmkarlarımız Leninin zamanında çox yaxşı oxuyublar və elə bilirlər ki, qəzet təbliğat-təşviqat vasitəsidir. Qəzet təbliğat-təşviqat vasitəsi deyil, qəzet sahibkarlığın bir formasıdır. Sahibkarlığın bir forması olan sahəyə qadağa qoyula bilməz. Bu, sahibkarlıqdır. Biri neft satır, biri pul dəyişdirir, biri qəzet çıxarır, biri televiziya açır. Buna niyə informasiya satan tərəf kimi baxmırsınız? Dünyanın hər yerində mətbuat pul qazanmaq mənbəyidir, biznes sahəsidir, sahibkarlıq fəaliyyətidir.
Xoşun gəlmir, qəzetini alma, oxuma. Sənin haqqını tapdalayır, məhkəməyə müraciət edib məhkəmə ilə onun hüquqlarını məhdudlaşdır. Bu, mürtəce dəyişiklikdir, kökündən yanlışdır. Adam cəmiyyətə informasiya satır. Pis, yaxşı, kriminal informasiya satır, baş verən hadisələr haqqında informasiyanı qeyd edir. Bu sizi qane etməyəndə siz məhkəmə vasitəsilə onun fəaliyyətini dayandıra bilərsiniz. Sabah deyəcəksiniz ki, humanitar sahə üzrə ali təhsil alan bir şəxs texniki işlərlə məşğul olan bir şirkətin, sahibkarlıq fəaliyyətinin başında dayana bilməz. Bu nə deməkdir? Mən menecerəm, işi, o cümlədən qəzet işini təşkil edirəm. Heç yazmıram, baş redaktoram, pulla jurnalisti dəvət edirəm, mövzu verirəm.
Çıxışımın əvvəlində qeyd etdim ki, Lenini çox yaxşı öyrəniblər, elə bilirlər ki, XX əsrin əvvəlidir, “İskra” çap edirlər və bu da təbliğat-təşviqat materialıdır. Bu gün qəzet də dünyanın mövcud dəyərlərinə görə bazara çıxarılan məhsuldur. Turqut Özal rəhmətliyin anası bir televiziya kanalı haqqında demişdi ki, kanalı dəyiş, baxma. Xoşun gəlmir, qəzeti alma, oxuma, səni heç kim məcbur etmir. Sən hansı sahədə informasiya almaq istəyirsənsə, qəzet alacaqsan. Sənin informasiya tələbatını nə ödəyir? Hesab edirəm ki, birinci növbədə ali təhsili olmayan şəxs hər hansı mətbu nəşrin redaktoru təyin edildikdə həmin mətbu nəşrin fəaliyyətinin iki ay müddətinə dayandırılmasını tələb etmək qanuna, Azərbaycan Konstitusiyasına, sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında qanunvericiliyə ziddir. Özəl mülkiyyət və özəl sahibkarlıq haqqında qanunvericiliyə ziddir, kökündən yanlışdır. Azərbaycanın heç bir qanununda yazılmayıb ki, kütləvi informasiya vasitəsi təbliğat-təşviqat xarakterli olmalıdır. Bu, biznesdir, sahibkarlıqdır. Ona görə də kim isə bu fəaliyyətə Konstitusiyanı pozaraq hər hansı bir qadağa qoya bilməz.
Bu gün Azərbaycanda, beynəlxalq hesabatlara görə, üç jurnalist həbsdədir. Barmağınızı qatlayın ki, bu üç jurnalistdən biri konkret olaraq kimin isə şərəf və ləyaqətinin tapdalanması ilə bağlı həbs olunub.
Mətbu orqanlarının arxasında duranların böyük əksəriyyəti məmurdurlar. Bir jurnalist var, onu jurnalist adına ləkə hesab edirəm. Barəsində 50 məhkəmə işi var, 50 dəfə həbsə düşüb çıxıb, yenə də axtarışdadır, amma hüquq mühafizə orqanları onu tapıb məhkəmə qarşısına çıxarmayıb. Dörd dəfə həbs olunub, dörd dəfə də eyni qayda üzrə çıxıb və yenə də onu maliyyələşdirirlər, yenə də qəzet çıxır. Kim çıxarır, mən çıxarıram? Bu gün Azərbaycanda belə mətbuatın arxasında duran Azərbaycanın məmurlarıdır, başqa heç kim deyil. Buna görə də bu cür mətbuatın oxunmamasından və sairdən şikayətlənən həmkarlarımız diqqət etsinlər ki, Azərbaycanda oxunan mətbuatın əsas hissəsi Azərbaycan müxalifətinə yaxın və yaxud da onun mövqelərini ifadə edən mətbuatdır. 10 mindən yuxarı tirajla nəşr edilən qəzetdir, ona yaxın qəzetin də hamısı Azərbaycan müxalifətinin mövqeyini ifadə edir.
Bəli, Azərbaycanda sosial-iqtisadi vəziyyətin ucbatından qəzet alanların sayı azdır, çünki qəzetin biri çörəkdən də bahadır. Bəli, “Аргументы и факты” da, “New-York Times” da, “Washington Post” da yüksək tirajla çıxır. Amma Azərbaycan mətbuatı Azərbaycan əhalisinin sayı etibarı ilə nə qədər az olsa da, digər mətbu orqanların hamısından yüksəkdədir. Buna görə də, hesab edirəm, mətbuata münasibətdə bir az da ədalətli olmaq lazımdır. Heç bir qadağa Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığını, şərəf və ləyaqətin qorunmasını təmin etməyəcək. Mən vəzifəsindən, mövqeyindən, partiyalılığından asılı olmayaraq, kimin isə şərəf və ləyaqətinin tapdalanmasının tərəfdarı deyiləm və ömrü boyu buna qarşı olmuşam. Amma bu o demək deyil ki, biz hər hansı bir qadağa tətbiq etməklə bunu aradan qaldıracağıq. Yox, qaldıra bilməyəcəyik. Bu məsələ təbii tənzimlənmə ilə və hakimiyyətin fərqli şəkildə yanaşması ilə həll olunacaq.
Kimliyindən asılı olmayaraq, heç kimə haqq verilmir ki, şəxsin şərəf və ləyaqətini alçaltsın. Amma şərəf və ləyaqətin alçaldılmasına gətirən bəzi səbəblər də elə ondan əvvəl digər mətbu orqanlarda jurnalistlərin başqa qaydalarda yazmaları ilə bağlıdır. Mən hesab edirəm ki, bu qanuna edilən əlavə və dəyişikliklər Azərbaycanın kütləvi informasiya vasitələrinə, o cümlədən söz və mətbuat azadlığına yaxşı heç nə vəd etmir

Видео İqbal Ağazadə: "Mətbu orqanlarının arxasında duranların əksəriyyəti məmurlardır" канала İqbal Ağa-zadə