БҚО-да киіктер қолға үйренді

Батыс Қазақстан облысында киіктерді қолға үйрету жобасы сәтті жүзеге асырылуда.

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетінің ғалымдары киіктерді қоршау ішінде бағып, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін 2 жыл бұрын он шақты ақбөкенді даладан ұстап әкелген еді. Нәтижесі жаман емес. Жабайы аң біртіндеп қолға үйреніп, олардан алғашқы төл де алынған.

Киіктер мұнда 2014 жылы Қазталов жағынан әкелініпті. Университет ғалымдары қолға үйрету үшін оларды нөмірлеп, әрқайсысына ат берген. Қанша дегенмен ен далада емін-еркін өскен жабайы аң емес пе, бастапқыда адамдардан үркіп, қоршау ішіндегі өмірге көп уақыт бойы көндіге алмапты. Кісіге шапқан кездері де болған. Сондықтан жұмысшылар қоршаудың ішіне қалқан алып кіріп жүріпті.

Қазір бәрі басқаша. Түз тағысы қолдан жем-шөп жеп, су ішіп үйренген. Үйдегі мал сияқты ақырға шөп салсаң жапа-тармағай жүгірмегенімен, аяғын ақырын басып, жақындайды адамға. Тіпті Қызғалдақ есімді мына ақбөкен мұнда келген кісілермен бірге суретке түскенді жақсы көреді екен. «Мынауың не?» дегендей бейнекамерамызды иіскелеп, қызықтауды да ұмытпады.

Роза Үмбетқалиева, киік бағушы

-Алты аналық туды. Сол алтауынан алтау алдық. Оның үшеуі еркек, үшеуі ұрғашы болды. Биыл тағы қостық бөліп. Жайлап көбейтіп жатырмыз. Қолға үйреніп кетті. Сүтін ақ халатпен келіп беремін. Бірақ сәбилер сияқты, бөтелкені аузына бірінші бермесең ішпей қалады. Сондай қылықтары болды.

Киік алғашқы жылы бір-бірден төлдесе, екінші жылы егізден туа бастайды екен.

Аң патшасы арыстанның өзі қолға үйренеді. Қолға үйренбейтін тек қасқыр ғана сияқты. «Өздеріңіз көріп тұрғаныңыздай, біз сахараның бота көзі киікті қолға үйретуге болатынын ғылыми тұрғыда дәлелдедік. Демек, жобамыз сәтті жүзеге асып жатыр», – дейді ғалымдар.

Балуаш Траисов, ауыл шаруашылығы ғылымының докторы, профессор

-Бұдан төл алу бірінші мақсат. Екінші, қолға үйрету. Көп жерде мұндай жұмыс істелген жоқ. «Сохранение биоразнобразий» дейді ғой. Осы жобаны қазір осы жерде жүзеге асырып жатқан жағдай бар. Санын көбейтіп, университетте жұмысты жалғастыратын ойымыз бар.

Ғалымдар күн жылынған соң киіктің өткен жылы алынған еркек төлдерін далаға жібермек ниетте. Олар осылайша қоршау ішінде дүниеге келген ақбөкендердің жабайы ортаға бейімделетінін немесе бейімделмейтінін байқап көрмекші.

Бәрі ойдағыдай жүзеге асып жатса, киік шаруашылығымен мықтап айналысуға мүмкіндік туады. Ол өз кезегінде браконьерлер мен пастереллездің кесірінен баудай түсіп, қынадай қырылып жатқан бөкендерді сақтап, көбейтуге оң ықпал етпек.

Авторлары: Ардақ Айбарұлы, Болат Жарылғасов, Қанат Махмұтов

Видео БҚО-да киіктер қолға үйренді канала Khabar Novosti