Kuran’ın Tarihsel ve Evrensel Mesajı

Kuran’ı anlama çabaları sırasında tarih boyunca çeşitli yöntemler ileri sürülmüştür. Bunlar arasında en genel nitelikli olanlar ise tarihüstücü ve tarihselci anlayışlar olmuştur. Ancak hemen her meselede olduğu gibi Kuran’ı anlama meselesinde de toptancı yaklaşımlar genellikle yetersiz kalmışlardır. Toptancı yaklaşımlar yerine günümüz bilim, felsefe ve teoloji birikiminden her yönüyle yararlanan bir yaklaşımın bizi daha makul bir yöne sevk edeceğini düşünüyorum.

Kuran mesajını ne tamamıyla evrensel/tarihüstü ne de tamamıyla tarihsel bir okumayla hakkıyla anlamamız mümkün değildir. Kuran, tarihin belli bir döneminde belirli bir topluma malum şartlarda va’z edilmiş olması bakımından “kaçınılmaz olarak” tarihsel bir hitap/metindir. Ancak Kuran’ın tarihsel bir hitap/metin oluşu, onun evrensel bir takım ahlaki ilkeler ortaya koymuş olduğu gerçeğini de ortadan kaldırmaz. Kuran’ı anlama çabalarında bu iki gerçeğin de göz önünde bulundurulması zorunludur.

Peki, Kuran’ın tarihsel bir yönünün olduğu gerçeği neyi değiştirir?

Bilindiği gibi, toplumun ya da toplumsal ilişkilerin söz konusu olduğu durumlarda tarihselci bir yaklaşımda bulunmak kaçınılmazdır. Sosyolojinin bugün geldiği nokta ile sosyolojinin kurucusu olarak nitelenen İbn Haldun’un 14. yüzyılda beyan ettiği düşünceler bize bunu şüpheye mahal bırakmayacak şekilde apaçık göstermektedir. Her toplum, ancak içinde bulunduğu zaman, mekan ve diğer koşullar göz önünde bulundurulmak suretiyle bir tahlile konu edinilebilir. İbn Haldun’un Mukaddimesinin ön sözünde yazdığı gibi, “Her toplumun (dışına çıkamayacağı) bir tabiatı ve kendine özgü şartları söz konusudur.” İşte bu tabiata, bu gerçeğe gözlerimizi kapayarak Kuran’ın toplumsal meselelere ilişkin hükümleri hakkında herhangi bir yorumda bulunmak, bile bile hakikatin üstünü örtmek anlamına gelecektir.

Kuran’daki bireye dair tutum ve davranışlar ile ahlaki öğütlerin yer aldığı mesajların evrensel, toplumsal meselelerle ilgili hükümlerin yer aldığı mesajların ise tarihselci bir okumaya tabi tutulması halinde Kuran’ı anlama noktasında daha isabetli bir yol tutulmuş olacağına inanıyorum.

Buna göre, Kuran’da yer alan ahlaki öğütler ile abdest, namaz gibi ritüellerin evrensel bir okumaya, bireyin toplumsal alandaki faaliyetlerine, devlet yönetimine ve hukuka dair meselelerin tamamı ise tarihselci bir okumaya tabi tutulması gerekir. Aynı zamanda hem bireysel, hem toplumsal yönü bulunan meselelerin de yine topluma dair bir yönü içermesi nedeniyle tarihsel yönden değerlendirilmesi gerekir.

Kuran’ın tarihselci okumaya tabi tutulması gereken bölümlerini daha iyi anlayıp yorumlamak için Kuran’ın nazil olduğu dönem toplumuna dair çalışmaların yoğunlaşması gerekmektedir. Bunun yolu ise sosyal bilimlerden geçmektedir. Kuran yorumlarının gelişmesi, çetrefilli olarak nitelenen birçok meselenin çözülebilmesi için Müslüman toplumlarda sosyal bilimlerin daha çok gelişmesi gerekmektedir. Hatta şu durumda sosyal bilimler alanında en ileri ve orijinal fikirlerin Müslüman toplumlarda ortaya çıkması gerekir, ki bunun olabilmesi için Müslüman toplumların ve özellikle İlahiyat Fakültelerinin bugün olduğundan çok daha fazla bu alana ciddiyetle eğilmeleri gerekmektedir.

Yazının tamamını okumak için lütfen tıklayın: https://resuloji.com/kuranin-tarihsel-ve-evrensel-mesaji/

Видео Kuran’ın Tarihsel ve Evrensel Mesajı канала resuloji