МҰНАЙДЫ ТАРТЫП АЛДЫ!

Бәріңізге Ассалаумағалейкум

Бауырлас Түркия мемлекетінің басына қара бұлт төнді ме? Президент Режеп Тайып Ердоған қанша оттың ортасында қалды?! Гректерге қырық танкісін жібергені рас па?! Грекия мен Түркияның соғысуы мүмкін бе? Қара теңізден табылған газдың Қазақстанға қандай қатысы бар? Бұл туралы қызықты хәм сұмдық ақпараттарды сізге Білген дұрыс

Түркия. Түркі мемлекеттерінің ең айбарлысы. Жан-жағынан анталаған атжалмандармен арпаласып жатқан  жалғыз жолбарыс. Мұхиттың арғы бетіндегі ителгінің тырнағына ілінбей, Сібір аюының тісін қағып алған қаһарлы мемлекет. Бүгін сол мемлекетте тағы да дау. Тағы да дүрбелең. Сирия мен Иракты жамбасқа қадаған соң, Ердоған ендігі екі көзін Жерорта теңізінің қазба байлықтарына тігіп отыр. Бұл тірлігі әрине Еуропаның екіжүзді мемлекеттеріне ұнай қоймайтыны белгілі. Тіпті гректер қыр көрсетіп үлгерді. Не істеп аласың дегендей Ердоған да Грекиямен шектесетін шекаралық аймаққа 40 танкісін жіберді.
Түркия мен Грекия арасындағы қарым-қатынас соңғы апталарда тіптен ушығып кетті. Бұл Оруч Рейс атты түрік кемесінің Грекия өзінің эксклюзивті экономикалық аймағы деп санайтын Шығыс Жерорта теңізі аймағында сейсмикалық зерттеулерді бастауымен тығыз байланысты болған еді. Бұны сылтауратқан грек қарулы күштері де жоғары дайындық режиміне көшірілді. Қаймыққан Ердоған жоқ. 1-қыркүйекте өткізілген жиында ол; "Бізге Жерорта теңізіндегі қазба байлықтарды зерттеу үшін, оған тиым салып араласуға ешкімнің қақысы жоқ. Грекия тарапынан қайтым болмаса, біз де қарап қалмаймыз" деген еді.

Тараптар бір-біріне қылышын жалаңдатып отырса да, соғысқа жете қойған жоқ. Дегенмен, жауласушы жақтар осынау дауда шегініс жасауды осалдық деп біледі.

Жерорта теңізінде гректің де, түріктің де әуе және теңіз күштері шоғырланған. Және де Түркия қыркүйектің аяғында Кипр жағалауында «оқ атып» әскери жаттығу өткізетінін жариялап отыр. Жақында бұл аймақта осындай соғыс ойындарын АҚШ, Франция, Біріккен Араб Әмірліктері де өткізді. Оқыс оқиға бола қалса, үлкен жанжал оты тұтанады деген де қауіп те жоқ емес.

Бір қарағанда, бұл дауға Жерорта теңізінің шығысында су түбінде жатқан мол көмірсутегін иемденуге кім құқылы деген мәселе себепші тәрізді.

Грекияның сөзіне сенсек, Түркия оның экономикалық аймағында, яғни, Крит аралы жағалауында мұнай мен газға барлау жасауға әрекет қылып, Афинының суверендік құқықтары мен халықаралық заңдарды бұзайын деп отыр.

Кейбір сарапшылардың ойынша, Түркияның бүгінгі адуыны оның ғаламдық ойыншы болу стратегиясына, тіпті Осман империясын қайта жандандыру мақсатына сәйкес келеді. Және де Түркия ислам әлеміне жетекшілік етіп, осы аймақты өз ойынан шығатындай етіп өзгертуді қалайды деген болжам бар.

«Мәселе энергетика да емес. Әңгіме Түркияның бұдан да кеңірек аймақтық мүддесі жайында», - дейді америкалық Герман Маршал Фунд аналитикалық орталығының саяси сарапшысы Иен О. Лессер. 

 «ҰЛЫ ТҮРКИЯ»

Бірқатар бақылаушылардың ойынша, Түркияның Жерорта теңізінің шығысындағы әскери маневлары аймақты тұрақсыздандырып, Анкараға дос жинауға көмектеспейді.

Еуропа одағының мүшелері -  Грекия мен Кипр Түркияны энергетикалық серіктестік туралы келісімге талай рет шақырғандарын айтады. Бірақ, түрік үкіметі аймақтағы кеңірек мүддесінің шектелуінен қауіптеніп, бұл пәтуаға кіруден бас тартқан. Сонда ол қандай мүдде? Жақында Түркияның биліктегі АК партиясының бұрынғы мүшесі Метин Күлүнк «Твиттердегі» парақшасында карта жариялады. Ол Селджук империясы мен сол патшалықтың 1047 жылы Манзикерт шайқасында Византия империясына тойтарыс берген заманнан бастау алады. Президент Реджеп Тайып Ердоғанның жақын сыбайласы көрсеткен карта «Ұлы Түркия» деп аталып, оған Грекияның солтүстігінен бастап, Эгей теңізіндегі аралдардың шығысына дейін созылып жатқан территориялар, Болгарияның жартысы, Кипр, Арменияның басым бөлігі, Грузияның, Ирактың, Сирияның айтарлықтай аумақтары енген.

Айта кетсек, бұған дейін Түркия Ирактың да, Сирияның да теріскейіне және Ливияға әскер кіргізіп, соңғысымен теңіздегі шекара туралы келісімге қол қойды. Ал, Грекиямен, Кипрмен арадағы дау Ердоғанға ел ішінде бедел жинауға да көмектесуі бек мүмкін .

Жалпы Еуропалық Одақ үшін Түркия Шығысқа шығатын қақпа және маңызды сауда-экономика өткелі. Осы маңызды серіктестік, бір жылдары, Түркияны ЕО мүшесі болады деген болжамдарды айтқызған. Алайда, Ердоғанның авторитарлық билікке бет бұруы бұл процесті тоқтатып қойды. Анкара билігінің Еуропа ұстанымдарына жат әрекеттеріне қарамастан, ЕО мен Түркия серіктес ретінде қала берді. Түркияның Еуропаға тигізген тағы бір шарапаты – миллиондаған сүриялық босқындарды Еуропаға жібермей ұстап қалуы. Сүрия соғысы басталғаннан кейін мекенін тастап қашқан босқындар шекарадан аса қашты. Әрине, шекаралас Түркия сүриялық босқындар үшін бірінші кезекте жан сауғалайтын ел болды. Осылайша, Түркия Еуропаны басып кетуі мүмкін 3,5 млн босқынды өз еліне ұстап қалды.
Толығырақ видеода...

Видео МҰНАЙДЫ ТАРТЫП АЛДЫ! канала BILGEN DURYS