Stary cmentarz żydowski w Lelowie | The old Jewish cemetery in Lelów

Stary cmentarz żydowski został założony w XVII w. Cmentarz był wzmiankowany w przywileju Władysława IV z 1644 r., w którym postanowiono m. in.: "Placu za bóżnicą na gruncie żydowskim dla wolnego chowania umarłych swych bez żadnych przeszkód zażywać mają".

W 1814 roku na cmentarzu pochowano cadyka Dawida syna Szlomo Bidermana.

Od tego czasu jego grób stał się celem pielgrzymek wielu pobożnych Żydów, które odbywają się do dnia dzisiejszego.

Nekropolia uległa zniszczeniu przez Niemców w czasie drugiej wojny światowej, wówczas okupanci wywieźli z cmentarza wiele nagrobków. Po wojnie obrazu zniszczenia dopełniła lokalna społeczność rozkradając pozostałe macewy i wykorzystując jako darmowy materiał budowlany, na przykład do budowy chodnika przy szkole w Ślęzanach.

Na domiar złego na terenie cmentarza wzniesiono pawilon handlowy Gminnej Spółdzielni.

W 1988 r. z inicjatywy rabina Szimona Anshina z Izraela oraz Fundacji Rodziny Nissenbaumów prowadzono poszukiwania miejsca pochówku cadyka Dawida Bidermana. W poszukiwaniach brał również udział rabin Dawid Lelow, praprawnuk cadyka. Ustalono, że jego szczątki spoczywają pod jednym z ówczesnych sklepów GS. Następnie Fundacja Rodziny Nissenbaumów w jednym z pomieszczeń w pawilonie handlowym urządziła ohel cadyka Bidermana.

W latach 2008–2009 uregulowano status prawny działki cmentarnej. W grudniu 2008 r. nastąpiło formalne przekazanie gruntu przez Gminną Spółdzielnię do Skarbu Państwa, który z kolei przekazał go gminie żydowskiej w Katowicach. W zamian Skarb Państwa zapłacił GS 603 tys. zł, a Fundacja Chasydów Leżajsk Polska w formie darowizny ofiarowała Spółdzielni dodatkowe 200 tys. złotych. Gmina Wyznaniowa Żydowska przekazała z kolei grunty cmentarne Fundacji Chasydów.

W ten sposób GS otrzymała za nie swoją działkę i samowolę budowlaną zlokalizowaną na niej ponad 800 tysięcy złotych.

Latem 2011 r. Fundacja Rodziny Nissenbaumów ogrodziła teren cmentarza. We wrześniu 2012 r. rozpoczęły się prace związane z budową ohelu. Na terenie cmentarza złożono również fragmenty kilkunastu macew odnalezionych w Lelowie i okolicznych miejscowościach. Nowy ohel został oddany do użytku w styczniu 2014 roku.

Współcześnie cmentarz żydowski w Lelowie należy do najbardziej znanych centrów chasydyzmu w Polsce, uświetnianych przez coroczne obchody jorcajtu cadyka Bidermana, przypadające na drugą połowę stycznia.

---
The old Jewish cemetery was established in the 17th century. The cemetery was mentioned in the privilege of Władysław IV of 1644, in which it was decided, inter alia: "Square behind the synagogue on Jewish grounds for free burying their dead without any obstacles".

In 1814, Tzadik Dawid, Szlomo Biderman's son, was buried in the cemetery.

Since then, his tomb has become the destination of pilgrimages of many pious Jews, which continue to this day.

The necropolis was destroyed by the Germans during the Second World War, then the occupiers removed many tombstones from the cemetery. After the war, the image of destruction was completed by the local community, stealing the remaining matzevot and using it as free building material, for example to build a sidewalk next to a school in Ślężany.

To make matters worse, a commercial pavilion of the Gmina Spółdzielnia was built in the cemetery.

In 1988, at the initiative of Rabbi Szimon Anshin from Israel and the Nissenbaum Family Foundation, the search for the burial place of Tzaddik Dawid Biderman was carried out. Rabbi Dawid Lelow, great-great-grandson of the tzadik, also took part in the search. It was established that his remains rest under one of the then GS stores. Then the Nissenbaum Family Foundation arranged an ohel for Tzadik Biderman in one of the rooms in the shopping pavilion.

In 2008–2009, the legal status of the cemetery plot was regulated. In December 2008, the land was formally transferred by the Gmina Spółdzielnia to the State Treasury, which in turn handed it over to the Jewish community in Katowice. In return, the State Treasury paid GS 603 thousand. PLN, and the Hasidic Foundation Leżajsk Polska donated an additional 200,000 to the Cooperative. zlotys. The Jewish Religious Community, in turn, donated the cemetery grounds to the Hasidic Foundation.

In this way, GS received for it its plot and the construction license located there over PLN 800,000.

In the summer of 2011, the Nissenbaum Family Foundation fenced off the cemetery. In September 2012, works related to the construction of the ohel began. Fragments of a dozen or so matzevot found in Lelów and the surrounding towns were also placed in the cemetery. The new ohel was put into operation in January 2014.

Today, the Jewish cemetery in Lelów is one of the most famous centers of Hasidism in Poland, honored by the annual celebration of Tzadik Biderman's yorcajt, ​​which takes place in the second half of January.

Видео Stary cmentarz żydowski w Lelowie | The old Jewish cemetery in Lelów канала Skarby_pl