چرا جامعه ما دو قطبی شده است ؟ عباس عبدی و محمد فاضلی

مناظره محمد فاضلی، ابراهیم فیاض و عباس عبدی
هجدهمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه به همت روابط عمومی وزارت ارتباطات برگزار شد و موضوع تاثیر فضای مجازی بر لبه‌های گسست اجتماعی با حضور عباس عبدی، روزنامه‌نگار و پژوهشگر اجتماعی، محمد فاضلی، جامعه‌شناس و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی، ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران و با اجرای احسان محمدی، روزنامه نگار موردبحث و بررسی قرار گرفت.

عباس عبدی: رسانه آزاد مانع از دو قطبی شدن جامعه می‌شود
عباس عبدی در ابتدای این جلسه در پاسخ به این سؤال که اگر از «گسست اجتماعی» سخن می‌گوییم دقیقا از چه سخن می‌گوییم گفت: جوامع به دو بخش سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند. ماهیت این دو جوامع با یکدیگر متفاوت است. روش تحقیق در جوامع سنتی مردم‌شناسی است یعنی وقتی شما فرهنگ و رفتار یک نفر را بشناسید به معنای آن است که همه افراد در آن جوامع را می‌شناسید چرا که رفتار و گفتار مردم یک جامعه سنتی تقریباً مشابه است. اگر دورکیمی به مسئله نگاه کنید همبستگی این جوامع مکانیکی است. به این معنا که همه شبیه به هم هستند و وحدت آنان به دلیل تشابه آنان است.
او افزود: اما در جامعه مدرن قضیه کاملا متفاوت می‌شود. در جامعه مدرن آدم‌های شبیه به هم ندارید. همبستگی افراد در این جوامع ارگانیک است. در این جوامع همه متفاوت از هم هستند. وحدت آنان ناشی از تفاوت‌های آنان است چرا که در عین تفاوت افراد به یکدیگر نیاز دارند.
این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه توزیع تفاوت‌ها در جوامع مدرن به‌صورت یک متغیر با «توزیع نرمال» است گفت: در جوامع مدرن این‌گونه نیست که همه یک‌جور فکر کنند. تقریبا و تحقیقا همه متفاوت فکر می‌کنند و اصولا تفاوت نه‌تنها در این جوامع ارزش محسوب می‌شود بلکه ضرورت هم هست. ولی توزیع آن‌ها در قالب منحنی توزیع نرمال است. اکثریتی در میانه، یک اقلیتی در چپ و راست منحنی قرار می‌گیرند.
او افزود: اگر این منحنی توزیع نرمال به یک دلیلی دو کوهانه شد؛ یعنی دو منحنی ایجاد شد و نیروهای میانه به اقلیت برسند، نیروهای گریز از مرکز چه از چپ و چه از راست اکثریت پیدا می‌کنند. در این شرایط با یک جامعه دو قطبی شده مواجه هستیم.
عبدی با بیان اینکه در چنین جامعه‌ای انسجام و همبستگی لازم وجود ندارد و نیروهایی که افراد جامعه را به سمت وحدت و مرکز منحنی نزدیک کنند گفت: ما باید در جامعه خودمان بررسی کنیم که چه عناصری باعث می‌شود که آن انسجام اجتماعی در آن توزیع نرمال تبدیل به توزیع دو قطبی می‌شود.
او افزود: بر اساس تحقیقی که بیش از دو دهه پیش انجام داده‌ام، در ایران دو عنصر برای دو قطبی شدن جامعه مستعدتر بودند. یکی دین و دیگری دولت. جامعه از طریق این دو عنصر به سمت دو قطبی شدن سوق می‌یابد و رسانه این فرآیند را تشدید می‌کند.
این رسانه است که در نظام مدرن ارتباط بین افراد را برقرار می‌کند. هر چه قدر رسانه آزادتر باشد ارتباطات بیشتر و سالم‌تر شده و آحاد جامعه به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شود و مانع از دو قطبی شدن جامعه می‌شود.

ریشه بحران اجتماعی ما به رسمیت نشناختن آزادی رسانه‌ها است

در ادامه این نشست عباس عبدی در ارتباط با اینکه آیا دوقطبی‌ها و گسست‌های اجتماعی ممکن است به جنبش‌های اجتماعی تبدیل شود گفت: حدی از قطبی بودن در همه جوامع کمابیش وجود دارد اما این دو قطبی زمانی خطرناک می‌شود که فراوانی افراد بخش میانی به حداقل برسد؛ یعنی فراوانی‌ها در قطب‌ها متمرکز شوند. آن عاملی که دو قطبی را در ایران تشدید می‌کند که به این مرحله خطرناک برسد شکاف بین رسانه‌های رسمی و غیررسمی است. رسانه رسمی یک‌طرف قطب و رسانه غیررسمی طرف دیگر را حمایت و نمایندگی می‌کند.

او افزود: ما یک رسانه رسمی داریم یک رسانه غیررسمی. رسانه رسمی رادیو و تلویزیون و تا حدی مطبوعات هستند. این‌ها واقعیت را به یک‌شکل خاص می‌بینند و برای یک عده‌ای مطلوبیت دارند. درحالی‌که رسانه غیررسمی که فضای مجازی باشد دارد مسیر دیگری را می‌رود. این دو نوع رسانه دو گرایش متفاوت ایجاد می‌کنند و همین مسئله جامعه را قطبی‌تر می‌کند.

عبدی با تاکید بر اینکه «بحران رسانه‌ای در ایران باید حل شود و حل آن‌هم با کم شدن فاصله بین شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های رسمی ممکن می‌شود» گفت: این مسئله را عده‌ای می‌خواهند از طریق سانسور شبکه‌های اجتماعی از بین ببرند که این روش بدون تردید شکست‌خورده است. تنها راه این است که رادیو و تلویزیون آزاد شود و فیلتر رادیو و تلویزیون برداشته شود نه اینکه شبکه‌های اجتماعی فیلتر شود.

Видео چرا جامعه ما دو قطبی شده است ؟ عباس عبدی و محمد فاضلی канала شرح آرزومندی