Практикалық араб тілі; 10-сабақ - Қосымшалар

Оныншы сабақ
Қосымшалар
№ حَرْفُ جَرٍ Анықтама және мысалдар
1 مِنْ Бір заттың басталуын білдіреді. Қазақ тілінде шығыс септігіне сәйкес. Кімнен? неден? қайдан? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы:
مِنْ الْمَسْجِدِ - мешіттен.
2 إِلى Бір заттың екінші бір затқа бағытталғанын білдіреді. Кімге? неге? қайда? деген сұрақтарға жауап береді. Қазақ тілінде барыс септігіне сәйкес. Мысалы: إِلى المَدْرَسَةِ - мектепке.
3 عَنْ Бір затты баяндауға жәрдемдесетін қосымша. Қазақ тілінде туралы, жайлы деген сөздермен мағыналас. Кім жайлы? не жайлы? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы:
عَنْ الْإِسْلامِ – ислам жайлы.
4 عَلَى Бір заттың үстінде екенін білдіреді. Қазақ тілінде жатыс септігіне сәйкес. Кімде? неде? ненің үстінде? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: عَلى الْمَكْتَبِ -үстелде (үстелдің үстінде).
5 في Бір заттың ішінде екенін білдіреді. Қазақ тілінде бұл да жатыс септігіне сәйкес. Кімде? неде? қайда? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: فِي المَدِينَةِ - қалада (қаланың ішінде)
6 بِ Бір заттың қатысуымен болады. Қазақ тілінде көмектес септігіне сәйкес. Кіммен? немен? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: بِالْقَلَمِ - қаламмен.
7 لِ Бір заттың біреуге қатысты, меншікті екенін білдіреді. Кімдікі? ненікі? кім,не үшін? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: لـِمـُحَمَّدٍ – Мұхаммедтікі, Мұхаммед үшін.
8 كَ Бір затты екінші бір затқа ұқсату. Мысалы: كَالْماءِ - су секілді.
Ескертепе: Жоғарыдағы қосымшалар (ك қосымшасынан басқа) тәуелдік жалғауына да жалғанады. Мысалы: إِلَيْكَ – саған, مِنْكَ - сенен .
Сөйлемдер:
هَذِهِ مَدْرَسَتِي، مَدْرَسَتِي كَبِيرَةٌ، هَذَا كِتابُكَ، كِتابُكَ مُمْتِعٌ، ذَلِكَ قَلَمُكَ، قَلَمُكَ عَلَى الْمَكْتَبِ، تِلْكَ كُرَّاسَتُهُ، كُرَّاسَتُهُ فِي الْحَقِيبَةِ، هَذِهِ الْهَدِيةُ لَكَ، كَتَبْتُ بِالْقَلَمِ، قَلَمِي وَ كِتابُكَ على الْمَكْتَبِ، البَغْلُ كالْحِمارِ، فَاطِمَةُ كَأُخْتِها زَيْنَبُ، سَمِعْتُ عَنْ كَازاخْستان. عِنْدِي مِفْتاحُكَ، عِنْدَهُ قَلَمُكَ، عِنْدَنا كِتَابُكُمْ، صَدِيقُهُمْ فِي بَيْتِنا. هَذا مُسافِرٌ مِنْ روسيا، كَتَبْتُ الرِّسالَةَ إِلى أُسْرَتِي.
Аудармасы:
Бұл менің мектебім, менің мектебім үлкен, бұл сенің кітабың, сенің кітабың қызықты, анау сенің қаламың, сенің қаламың үстелдің үстінде, анау оның дәптері, оның дәптері портфельдің ішінде, бұл сыйлық саған, қаламмен жаздым, менің қаламым және сенің кітабың үстелдің үстінде, қашыр есек секілді, Фатима әпкесі Зейнеп секілді, Қазақстан жайлы естідім, онда сенің қаламың, бізде сендердің кітаптарың, олардың достары біздің үйде. Бұл Ресейден келген жолаушы. Жанұяма хат жаздым.
السُّؤَالُ وَ الْجوابُ
Сұрақ және жауап
السُّؤَالُ: أَيْنَ مُحَمَّدٌ؟ Сұрақ: Мұхаммед қайда?
الْجَوابُ: هُوَ فِي الْمَسْجِدِ. Жауап: Ол мешітте.
س: أَيْنَ فاطِمَةُ؟ С:Фатима қайда?
ج: هِيَ فِي الْمَدْرَسَةِ. Ж:Ол мектепте.
س: أَيْنَ وَضَعْتَ كِتَابِي؟ С:Кітабымды қайда қойдың?
ج: وَضَعْتُ كِتابَكَ عَلَى الْمَكْتَبِ. Ж: Сенің кітабыңды үстелдің үстіне қойдым.
س: هَلْ سَمِعْتَ عَنْ هَذا الْكِتابِ؟ С: Сен бұл кітап жайында естідің бе?
ج: نَعَمْ، سَمِعْتُ عَنْ هذا الْكِتابِ؟ Ж: Ия, бұл кітап жайында естідім.
س: كَيْفَ هَذِهِ الْمَدْرَسَةُ؟ С: Бұл мектеп қалай?
ج: هَذِهِ الْمَدْرَسَةُ كَمَدْرَسَتِنا فِي أَصْطانَة. Ж: Бұл мектеп біздің Астанадағы мектеп секілді.
س: كَيْفَ وَصَلْتَ إِلى هُنا؟ С:Мұнда қалай жеттің?
ج: وَصَلْتُ بِالسَّيَّارَةِ. Ж: Мұнда автокөлікпен жеттім.
س: لِمَنْ هَذا الْكِتابُ؟ С: Бұл кітап кімдікі?
ج: هَذا الْكِتابُ لِأُسْتاذِنا. Ж:Бұл кітап ұстазымыздікі.
س: لِمَنْ هَذِهِ الْكُرَّاسَةُ؟ С: Бұл дәптер кімдікі?
ج: هَذِهِ الْكُرَّاسَةُ لِفاطِمَةِ. Ж:Бұл дәптер Фатиманiкі.
س: إِلى أَيْنَ تُسافِرُ؟ С:Қайда сапар шегесің?
ج: أُسافِرُ إِلَى كازاخستان. Ж: Қазақстанға сапар шегемін.
س: إِلى أَيْنَ ذَهَبَ مُحَمَّدٌ؟ С: Мұхаммед қайда кетті?
ج: ذَهَبَ مُحَمَّدٌ إِلى الْمَسْجِدِ. Ж:Мұхаммед мешітке кетті.
س:مِنْ أَيْنَ خَرَجَ الْمُعَلِّمُ؟ С: Мұғалім қайдай шықты?
ج: خَرَجَ الْمُعَلِّمُ مِنْ الفَصْلِ. Ж:Мұғалім сыныптан шықты.
س: مِنْ أَيْنَ اِشْتَرَيْتَ هَذا؟ С: Бұны қайдан сатып алдың?
ج: اِشْتَرَيْتُ هَذَا مِنْ الدُّكانِ Ж:Бұны мен дүкеннен сатып алдым.

Тапсырмалар:
1-жаттығу. Қосымшалардың құрылымына мән беру, мысалға келтірілген сөйлемдерді жаттау.
2- жаттығу. Төмендегі сөйлемдерді көшіріп жаз және араб тілінен қазақ тіліне аудар.
كِتابُكَ عَلـَى الْمَكْتَبِ، صَدِيقِي فِي بَيْتِهِ، عِنْدِي كِتابُكَ، مِنْ الْمَسْجِدِ إِلَى بَيْتِي، مُحَمَّدٌ فِي الْجامِعَةِ الْوَطَنِيَّةِ، قَلَمِي عَلَى الْحَقِيبَةِ، هَؤُلاءِ الطُّلابُ مِنْ كازاخستان، فاطِمَةٌ جَمِيلَةٌ كَأُمِّها عائِشَةٌ، سَمِعْتُ عَنْ رُوسيا، هَذا الْكِتابُ لِلطَّالِبِ، ذَلِكَ المَسْجِدُ كَبِيرٌ.
3-жаттығу. Төмендегі сөйлемдерді қазақ тілінен араб тіліне аудар.
Менің қаламым үстелдің үстінде. Оның (е.т) автокөлігі әдемі. Біздің университеттен мешітке. Айша әпкесі Зейнеп секілді ынталы. Олардың (ә.т) қаламдары менің портфелімнің ішінде. Бұл мұсылман әйелдер Мысырдан. Сен (ә.т) жайлы кеше естідім. Оның досы Өзбекістаннан. Ей, студент (е.т) қалың қалай? Бұл қалам оқушынікі (ә.т).
4

Видео Практикалық араб тілі; 10-сабақ - Қосымшалар канала Khamzat_ Adilbek