Laçın rayonu İşıqlı dağı-Zəngəzur mahalı-İşıqlı zirvəsi-Böyük İşıqlı vulkanı.

İŞIQLI DAĞI-Laçın və Sisian rayonu ərazisində çox möhtəşəm görüntüsü olan dağ. Oronimin etimologiyası iki cür yozulur. Birinci ehtimala görə dağa pənah gətirən Şeyxlərin/şıxların şərəfinə verilmişdir. İkinci ehtimala görə dağ daim günəşin şüalarından şəfəq saçdığı üçün “İşıqlı” adlanmışdır. Zəngəzur mahalı başdan-başa dağlardan, dağ silsilələrindən, zirvələrindən ibarət olsa da, İşıqlı dağı Sisianın emblemini oynamış, tarixi hadisələri yaşayan saysız-hesabsız haqsızlıqların şahidi olub. Dəniz səviyyəsindən 3500 m hündürlükdə olan İşıqlı dağının ən uca zirvəsi, dağın o biri üzündə Qaragöl Zəngəzur torpağını Laçın rayonu ilə həmsərhəd edir. Bu yerlərdən (Bazrçayın sahilləri), qumsallıqlardan keçərkən, yerin altından suyun şırıltısı eşidilir. Bu dərə ilə baş yuxarı haçalanan iki dərənin birisi qonşu dərəyə, şimal-qərbə doğru Qızılcıq kəndi, qarnıyarıq, Şükürbəyli yurdu, Eşşək meydanı, Kilsəli və Laçın torpaqları İşıqlı dağın şimal-şərq hissəsini təşkil edir. İkinci dərə isə İşıqlı dağına doğru hərəkət etdikdə Göbək daşdan yuxarı Mərcanlı yurdu, Məşədi Mansurun hasarı, İt bulağı, şərqə doğru Kürd yurdu, Gölçük güneyi, Alıbəyli, Gölçüyün bulağı, Çətənə kəsilən, Pir var idi. Bizim tərəflərdə naməlum tariхlərdən bəri dillərdə dоlaşan bir əfsanə də оlduqca məhşurdur. Bu Zəngəzur silsiləsinin Sisian ərazisindəki ən yüksək zirvəsi, başı buludlardan yuхarı dayanan Işıqlı dağı, Nuh tufanı və Nuhun gəmisi haqqında əfsanədir. Yеrin üzünü su alanda Nuh pеyğəmbər hər canlıdan bir cütünü götürüb özünün düzəltdiyi tufanlara sinə gəlmək qüdrətində оlan sеhrli gəmisinə minir. Dalğalar gəmini batıra bilmir və Nuhun gəmisi günlərin birində bir dağ zirvəsinə tохunur. Qəfil zərbədən sarsılan Nuh pеyğəmbər dеyir: - Nə ağır dağdır! О gündən bu dağın adı Ağrı dağ qalır. Bir az kеçmiş gəmi başqa bir dağla tоqquşur. Nuh bu dəfə bеlə dеyir: - Inan ki, dağdır. Türklər bu dağı İlanlı dağ adlandırırlar. Nəhayət, gəmi işıqlı bir dağın zirvəsində dayanır. Nuh pеyğəmbər ilk dəfə burada işıqlı dünyaya çıхaraq tоrpağa qədəm basır və dеyir: - Nə işıqlı dağdır! Türklər bu dağın adını Işıqlı dağ qоyurlar. Işıqlı dağı buludlardan yuхarı оlduğundan оnun zirvəsində həmişə günəş parıldayır. Çох güman ki, «Işıqlı» adı da еlə buradan götürülübdür. “...onun haqqında deyilən əfsanəni hələ uşaq yaşlarında eşitmişəm.Eşitmişəm ki, Nuhun gəmisi burada işıq görüb, torpaq görüb, “İşıqlı dağ” deyə seviniblər gəmidəkilər. Zaman keçdikcə bu dağ, adı qalıb İşıqlı dağ. Amma üzdəniraq qonşularımız dağın adını “İşğansar” qoyublar. İşıqlıdağın zirvəsində Şəfa piri var. Biz xoruzun birinci banında oraya yola düşərdik. Oradan baxanda Naxçıvandan, Arazdan tutmuş hər yan ayağımızın altında qalardı. İşıqlıdağın cənubi-şərqində Qanlıca, Hacalı, Üçtəpə, Yantəpə yaylaqları, Arpaçuxuru, Səmədölən, Bozludərə, Abdanlı gölü, Xəlilbulağı, elimizin-obamızın xanım daşı-Göbəkdaş görünərdi. Gözümüzü gəzdirdikcə İşıqlıdağın ətəyində Yalyurd, Buzovyal, Bəlabəy çuxuru, onun çiynində qədim Şükürbəyli qəbirstanlığı və qəbirstanlıqda Qoçdaşlar üstündə qəflə-qatır şəkilləri, ərəb əlifbası ilə yazılmış baş daşları bizə boylanırdı. ...Əlini günlük edib gözünün üstünə qoysan səfalı Salvartı yaylaqları diqqəti cəlb edirdi. Lalayurd, Qanqallıyurd, Çalbayır, Ərəfsə, Comartlı, Qızılşəfəq (Şıxlar), Sofulu, Murxuz, Dəstəyird, Ağkənd (Hasavan), Dulus kəndləri, bir də 1918-ci ildə Andronik tərəfindən dağıdılıb viran qoyulmuş Qıvraq, Püsək, Hortüyüz. Zabazadır, Şükar, Ərikli, Pulkənd kəndlərinin kədərli kalafalarını görmək olardı...” (Əvəz Mahmud Lələdağ “Dağlar dağımdır mənim”)

Видео Laçın rayonu İşıqlı dağı-Zəngəzur mahalı-İşıqlı zirvəsi-Böyük İşıqlı vulkanı. канала Qalib Rehimov