Komitas - Krunk

Концерт, посвященный 155-летию со дня рождения Комитаса, прошел в большом зале Государственного педагогического института имени Ипалитова-Иванова 19.12.2024 г. Сопрано - Нуне Саргсян Концертмейстер - Рубен Маратович Мурадян Ведущая концерта - Араксия Айрапетян Представляем Вашему вниманию армянскую средневековую народную песню «Крунк» («Журавль») в «Крунк» - произведение неизвестного автора позднего Средневековья. Песня стала символом тоски по родине и любви к ней. Текст, написанный исконно поэтическим слогом, сохранился в рукописных песенниках (тахаран) 17-го века. По жанру «Крунк» - пример армянского средневекового светского таха, и был записан в многочисленных вариантах из уст народа. Эта песня пелась во многих регионах исторической Армении, и в каждом регионе народ ее пел в нескoльких вариантах, сохраняя основную структуру песни, что объясняется многообразием мировозрений и музыкальных традиций этих регионов. Из всего этого разнообразия вариантов песни «Крунк» самой распространенной и художественно самой совершенной является обработка Комитаса, которую также по праву можно считать эталоном исполнительского мастерства армянской песни. Это песня пандухта - оторванного от родины странника. Скиталец, много лет живущий вдали от родины, обращается к журавлю, вопрошая, откуда он прилетел, не принес ли вестей от родины. «Не спеши,- просит он у журавля,- ты скоро дойдешь до своей станицы, дай мне весточку от моего родного края». В следующей строфе та же печальная, исполненная тоски мелодия рассказывает о том, как человек оставил свой дом и все свое родное, родимое, и его душа отрывается от его тела от тоски. Потом странник рассказывает, как его сердце пожелало жить на чужбине и как здесь он истосковался по хлебосольным людям. Последние строки каждой строфы совпадают: странник спрашивает у журавля, пролетающего из страны в страну, нету ли у него вестей от его родины. И только в последней строке последней строфы странник с горечью обращается к журавлю, который так и не дал ему ответа: «Уходи, уйди из нашего края»: если журавль не дает никаких вестей от родины, от тоски по которой он так страдает, к чему птице лететь в те края – в Армению. Հայկական միջնադարյան «Կռունկ» տաղն է՝ Նունե Սարգսյանի կատարմամբ: Դաշնամուրով նվագակցում է Ռուբեն Մարատի Մուրադյանը: Մշակումը՝ Կոմիտասի: Համերգը վարում է Արաքսիա Հայրապետյանը։ «Կռունկ»-ը ուշ միջնադարում անհայտ հեղինակի ստեղծած երգ է, որը ժողովրդականացել է, դարձել հայրենիքի կարոտի և հայրենասիրության խորհրդանիշ: Այս երգի բանաստեղծական բարձր արվեստով հորինված խոսքերը պահպանվել են 17-րդ դարի ձեռագիր տաղարաններում: Սա հայ միջնադարյան աշխարհիկ տաղերի ժանրի օրինակ է և բազմաթիվ տարբերակներով գրառվել է ժողովրդական կատարումներից: Այս երգը տարածված է եղել պատմական Հայաստանի շատ վայրերում, և ամեն տարածաշրջանում, պահպանելով երգի հիմնական կառուցվածքը, ժողովուրդը երգել է մի քանի տարբերակով: Դրանում դեր է խաղացել տարբեր գավառների երաժշտական ավանդությունների ու աշխարհընկալման բազմազանությունը: Երգի տարբերակներից ամենատարածվածն ու գեղարվեստականը Կոմիտասի մշակումն է: Կոմիտասյան «Կռունկ»-ն իրավացիորեն կարելի է համարել հայ երգի կատարողական վարպետության չափանիշ: Սա պանդուխտի երգ է: Երկար տարիներ հայրենիքից հեռու գտնվող հայ պանդուխտը դիմում է կռունկին, հարցնելով, թե որտեղից է գալիս, արդյոք իր հայրենիքից մի լուր չունի՞: «Մի վազիր, - խնդրում է, - շուտով կհասնես քո երամին, իմ հայրենի աշխարհից մեկ լուր տուր»: Հաջորդ քառատողում նույն թախծոտ, կարոտալի մեղեդով պատմում է, որ թողել է իր տուն ու տեղը, այգին և կարոտից հաճախ հառաչում է, որից պոկվում է հոգին: Քառատողերից մեկում էլ երգում է, որ սիրտը կամեցավ օտարություն գնալ, որտեղ ծանոթացավ տեղի խորթ բարքերին և անգամ աղուհացկեր մարդկանց կարոտ մնաց: Իսկ վերջին քառատողում հայ պանդուխտը թախիծով դիմում է կռունկին, որ այդպես էլ իրեն պատասխան չտվեց, և դառնացած սրտով ասում է. «Գնա՛, հեռացի՛ր մեր աշխարհից»: Այսինքն եթե կռունկը մեկ լուր էլ չի տալու իր հայրենիքից, որի կարոտից ինքը տառապում է, էլ ինչո՞ւ է գնում այնտեղ, էլ ո՞ւմ է պետք նրա՝ Հայաստան թռչելը: Երգի խոսքերը՝ Կըռունկ, ուստի՞ կուգաս, ծառայ եմ ձայնիդ, Կռունկ, մեր աշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս. Մի՛ վազեր, երամիդ շուտով կըհասնիս. Կըռունկ, մեր աշխարհէն խաբրիկ մը չունի՞ս։ Թողել եմ ու եկել մըլքերս ու այգիս, Քանի որ ա՜խ կանեմ, կու քաղվի հոգիս, Կըռունկ, պահ մի կացի՛ր, ձայնիկդ ի հոգիս. Կըռունկ, մեր աշխարհէն խաբրիկ մը չունի՞ս։ Քեզ բան հարցնողին չես տանիր տալապ. Ձայնիկդ անուշ կուգա քան զջրի տոլապ, Կըռունկ, Պաղտատ իջնուս կամ թե ի Հալապ, Կըռունկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մը չունի՞ս։ Սրտերնիս կամեցավ, ելանք, գնացինք, Այս սուտ աստնվորիս բաներն իմացանք, Աղուհացկեր մարդկանց կարոտ մնացինք, Կըռունկ, մեր աշխարհեն խապրիկ մը չունի՞ս։ Աշունն է մոտեցեր, գնալու ես թետպիր, Երամ ես ժողվեր հազարներ ու բյուր, Ինձ պատասխան չըտվիր, ելար, գընացիր, Կռունկ, մեր աշխարհէն գնա, հեռացի՜ր:

Видео Komitas - Krunk автора Nune Sargsyan