“Көчмөндөр” даректүү тасмасы (2014)

“Ар ким эптеп өз жанын багат. Заманың түлкү болсо түлкү, бөрү болсо, бөрү бол”.

“Көчмөндөр” даректүү тасмасы 2014-жылы БААУ Тянь-Шань аналитика борборунун (ТАБ) тапшырыгы менен, Кыргызстан Бажы Биримдигине жана Евразия Экономикалык Биримдигине (ЕАЭБ) кошулганына чейин тартылган.

Тасма Кыргызстандын айыл-кыштактарында, шаарчаларында жашаган, эмгекке жарамдуу курактагы калктын жашоо-тиричилиги жана чет өлкөлөргө кетүүсүнүн себептери тууралуу баяндайт.

Тасманы тарткан көркөм топ Россия, Казакстан, Кыргызстандын Чүй областындагы бир катар айыл-шаарларында болуп келди.

Жер-жерлерде дыйканчылык менен мал чарбачылыктан тышкары жумуш жана өнөр жайлардын жоктугу массалык мүнөздөгү эмгек миграциясынын негизги себеби болуп саналат. Жумушу барлар арзыбаган эмгек акысы үчүн иштешет. Ойлогон ойду кыстаган турмуш жеңген үчүн, азыркы кыргыздар жанын багыш үчүн алыс жерлерге жумуш издеп кетүүгө аргасыз.

Ал түгүл жаңы социалдык кубулуш да пайда болду. Балдар ата-энесин айлап көрбөй, чоң ата-чоң энелери, тай ата-тай энелери, башка туугандары менен жашашат. Алардын ата-энелир чет өлкөгө, көбүнчөсү Россияга акча тапканы кетишкен. Үй-бүлөдө бирөө акча табыш керек да. Мындай балдарды азыр “социалдык жетимдер” деп коюшат.

Элет жеринде үй-бүлөлөр улуу муундун пенсиясына карап күн кечиришет. Короодогу көмөк чарбалар, өз нан, сүт, каймак, жашылча-жемиштер жан бакканда куткарат. Кошуналарга же жармаңкелерде азык-түлүктөрдү сата алышса абдан жакшы болот. Айрымдар кол өнөрчүлүк менен алектенишет.

Чын айтканда, үйдө калгандар чет жакка чыгып кеткендердин тапкан акчасына, бөтөн жерде жүрүп байып кеткендер аз деп, сын көз менен карашат. А бирок, элеттиктер туугандары чет өлкөдөн салып жиберген ар бир тыйынга кубанышат.

“Гастарбайтерлердин” оор, кооптуу жашоосу жөнүндөгү “үрөй учурган” окуялар, аткаминерлердин чет өлкөгө кетчүлөрдү мекенди таштап кетишин айныткан, өз жериңерде деле жумуш тапсаңар болот да деген сөздөрүнө карабастан, эмгек мигранттарынын саны азайган жок. Өлкө калкынын төрттөн бир бөлүгү чет өлкөлөрдө.

Мунун үстүнө, мамлекет үчүн эмгек мигранттары абдан пайдалуу экен – алар жиберген акчалар Кыргызстандын ички дүң продукциясынын үчтөн бир бөлүгүн түзөт!

Кимдир бирөөлөр Россияны көздөй ал жерде иштеп жаткан туугандары же тааныштарыныкына барат, айрымдары тобокелге бел байлап, эмнеси болсо болот, кудай жалгасын деп коюп, эптеп жетип алсам, багым ачылар деп кете беришет.
Кыргызстан жана Россиянын окумуштуулары, аткаминерлеринин ой-пикирлери, эмгек мигранттар жана алардын үйдө калган туугандары, миграциядагы турмуш жана анын жашыруун, кооптуу жолтолору тууралуу маектери – бул фильм мына ушулар жөнүндө баяндайт.

Видео “Көчмөндөр” даректүү тасмасы (2014) канала Tian Shan Policy Center