NÖROESTETİK - Sanat beyni nasıl dönüştürür?

10 Creative Fellows: https://www.paribu.com/blog/10-creative-fellows
Paribu Art Memory: https://www.paribu.com/blog/paribu-art-memory
(iş birliği)
---
Düşünüyorum, öyleyse varım.
Ama nasıl düşünüyorum? Böyle kelimelerle mi, yoksa resimlerle mi?
Eğer resimlerle düşünüyorsanız “Görsel düşünme” yeteneğiniz var demektir. Sezgileriniz güçlüdür. Birdenbire bir problemin çözümünü bulabilirsiniz. Bunu nasıl yaptığınızı bile bilmeden...
Temple Grandin adında biri var. Hatta hakkında bir film bile yapıldı. Kendisi tam bir “görsel düşünür.” Son kitabında sizin de öyle olup olmadığınızı anlayabilmek için bazı soruları sıralamış. Mesela...
5. Soru: Gördüğünüzü hatırlayıp, duyduğunuzu unutur musunuz? Ben farklı şekilde sorayım bu soruyu: “Tanıştığınız insanların yüzünü hatırlayıp, ismini unutur musunuz?”
12. Soru: El yazınız yavaş mı? Başkaları tarafından zor mu okunuyor? Ben yine bir ek yapayım bu soruya: “Düşünürken, ders dinlerken bir kenara karalamalar yapıyor musunuz? Doodling?”
Bu sorulara “evet” cevabını veriyorsanız görsel düşünüyorsunuz demektir. Einstein gibi. Tesla gibi. Onlar da görsel düşünürdü. Ama sadece böyle düşünmek çok zeki olduğunuz anlamına gelmiyor, hemen havaya girmeyin.
Karalama yapıyorsunuz çünkü bu karalamalar, bilgiyi korumanıza, yaratıcılığınızı artırmanıza ve farklı şeyler hakkında düşünmenize yardımcı oluyor. Aslında bir anlamda sanat yapıyorsunuz o sırada. Evet sanatı sadece müzelerde sergilenen resimler olarak paketleyip bir taraflara atmayın. Onu en geniş haliyle düşünün.
Resim dışında müzik, film ya da oyun. Hiç kendinizi böyle bir şeylerin içinde kaybettiniz mi? Çok etkileyici bir kitap okudunuz ve hemen onu bir arkadaşınızın eline tutuşturdunuz; o kadar duygusal bir şarkı dinlediniz ki, her kelimesini ezberleyene kadar tekrar tekrar söylediniz. Bir çoğumuz bunları ya eğlence ya da bir tür kaçış olarak düşünme eğiliminde. Oysa sadece bundan ibaret değil. Çünkü sanat neşenizi yerine getirir. İlham verir. İyi olmanızı sağlar. Size anlayış kazandırır.
Sanat, insanlık olarak bizim tek gerçek küresel dilimizdir...
Çok güzel edebiyat parçaladım. Aforizmaları üstünüze üstünüze savurdum ama gerçekten öyle. Çünkü artık sanatın hayatta kalmamız için vazgeçilmez olduğuna dair bilimsel kanıtlarımız var.
Bakın bu konuda da yeni bir kitap çıktı: Your Brain on Art. Sanatın beynimizi nasıl dönüştürdüğünü ve hatta vücudumuzu nasıl iyileştirdiğini gösteren en yeni bilimsel çalışmalarla desteklenmiş. Bu alana nöroestetik ya da daha geniş anlamda nörosanat deniliyor.
Araştırmacılar, insan beyninin DaVinci'nin Mona Lisa'sı gibi sanatsal eserleri neden bu kadar çekici bulduğunun ardındaki yanıtları sinirbilimde arıyor.
Örneğin, şimdi size 11 tane tablo göstereceğim. Hızlı hızlı bakalım. Çok ayrıntılı incelemenize bile gerek yok. Yapabilirseniz elbette videoyu durdurarak tek tek görmeye çalışabilirsiniz. Şu anda ne oluyor biliyor musunuz? Binlerce kilometre uzaktan görsel düşünmenizi sağlıyorum. Daha doğrusu Van Gogh sağlıyor 🙂Çünkü araştırmalara göre Van Gogh'un bu dinamik resimlerine bakmak öznel bir hareket duygusu uyandırıyor ve beyindeki görsel hareket alanlarını V5/MT+ etkinleştiriyor.
Tabi benim favori tablom olan “Yıldızlı Gece”yi göstermedim hemen Van Gogh olduğunu anlamayın diye. Ama şu tablonun ayrıntılarına bir bakar mısınız? Adam gece gökyüzünü çalkantılı bir enerji alanı olarak resmetmiş. Patlayan yıldızların altında, bir köy var uzakta. Kaosun altında sessiz bir düzen yeri gibi öylece duruyor. Yerle göğü birbirine bağlayan bu alev aslında alev değil, bir selvi ağacı. Yani geleneksel olarak bizim mezarlıklarla ve yasla ilişkilendirdiğimiz bir ağaç. Ancak Van Gogh için ölüm uğursuzluk değildi. "Yıldızlara bakmak beni her zaman hayal kırıklığına uğratıyor" demişti bir seferinde, "Neden gökyüzünün parlak noktaları, haritadaki siyah noktalar kadar erişilebilir olmasın?" “Bir yere gitmek için trene bindiğimiz gibi, bir yıldıza ulaşmak için ölümü göze alıyoruz." Bu ne mesela? Sabah yıldızı? Venüs? Entelektüeller ona dilediği etiketi verebilir: Empresyonist ya da izlenimci diyebilir. Bense ona bakınca hayalgücü ve hafızayı görüyorum.
Önemli olan bir sanat eserine bakınca sizin ne gördüğünüz. Mavi tonlara bakınca, hüzünlenebilir bir dinginlik yaşayabilirsiniz, sarılara bakınca daha canlı ve umut dolu olabilirsiniz. Bu sizin öznel deneyiminiz. Buna “estetik deneyim” adı veriliyor.
---
Kurgulayan: Alperen Çatak
Yazan ve Sunan: Barış Özcan
---
Videonun tüm metni ve kullanılan kaynaklar:
https://barisozcan.com

Видео NÖROESTETİK - Sanat beyni nasıl dönüştürür? канала Barış Özcan