HAGIA SOPHIA - AYASOFYA - DEPREM SIRLARI

Depremler ve fay hatlarının yanı başında Ayasofya’nın 1500 yıllık serüveni, ‘’The Survivor Hagia Sophia’’ adlı bir belgesel filme konu oldu. Ayasofya’nın inşaatı ve mühendislik sırları, Yönetmen-Jeoloji Müh. Tevfik HOŞ tarafından belgesel filme alındı.

Tarihi İstanbul’un depremlerine rağmen, Geç Antikçağ bilgeliğiyle inşa edilen Ayasofya, yer seçimi, hafif inşaat malzemesi, geometrik hesaplamalar, yenilikçi mimari ve sanat tarihi açısından eşsiz bir yapıdır. Depremlere karşı dayanıklı yapı tekniğinin tarihteki ilk örneklerinden biridir. Ayasofya, İstanbul’un deprem riskine rağmen, günümüzün zayıf binaları için ilham kaynağı olmaya devam ediyor.

“Bütün şehirler ölümlüdür, ancak İstanbul, insanlar yeryüzünde yaşadığı sürece, her zaman, var olmaya devam edecektir".

Ancak bu ölümsüz şehir, her yüzyılda bir oluşan depremlerin neden olduğu büyük yıkımları yaşar. Fakat, İstanbul’daki en eski tarihi yapılarından biri, fay hatlarına çok yakın olmasına rağmen, 1500 yıldan bu yana ayakta kalmaya devam etmektedir. Bu anıtsal yapı, tarihi depremlerin sırlarını saklayan Ayasofya’dır.

Yenilikçi mimariye sahip Ayasofya “kutsal bilgelik” olarak isimlendirilir. Ayasofya’nın mimarları, projelendirme ve yapım aşamalarında, öngörülemeyen pek çok sorunun üstesinden gelmek zorunda kalır.

Devasa boyutlardaki ana kubbe, kare plan üzerinde nasıl inşa edilecektir?
Ayasofya büyük depremlere karşı nasıl korunacaktır?
Ayasofya diğer tarihi yapılar gibi depremlerle ortadan kalkacak mıdır ?
Ayasofya binlerce yıl buyunca ayakta kalabilecek midir?

Ayasofya’nın inşaatı için, tüm zamanların en yetenekli geometri bilginleri Aydınlı Anthemius Miletli Isidorus inşaatın tamamlanması için görevlendirilir.

Ayasofya, orta çağ Avrupa’sında, 900 yıl boyunca en büyük kubbeli yapıdır. Günümüzde ise, tuğla ile inşa edilmiş olan büyük kubbesi üçüncü sıradadır. Ayasofya yenilikçi mimari ve mükemmel statik yapısıyla, zamanının çok ilerindeki tekniklerle inşa edilir.

Ayasofya’nın mimarları depremlerin antik şehirleri yerle bir ettiği Ege bölgesinden idiler. Mimarlar, geometri ve fizik bilimlerinde kendi çağının, geç antik çağın en önemli uzmanlarıdırlar. Bu nedenle, depreme dayanıklı yapı tasarımında ve deprem hasarlarının azaltılmasında belli bir tecrübeye sahip olduklarına inanılır.

Her iki mimar, Ayasofya’nın inşaatında, geç antik çağın en önemli yapı tekniklerini uygularlar. Deprem durumunda büyük hasar gören geleneksel ağır yapılar yerine, hafif ve esnek malzeme kullanımına dayalı inşaat tekniklerini uygularlar. Ayasofya’yı depremlere karşı koruyan önemli nedenlerde birisi, hafif yapı malzemelerinin kullanılması nedeniyle, yanal deprem yüklerinin az olmasıdır.

Ayasofya’nın en önemli sırlarından birisi de sağlam temel kayaçlarının yansıra, inşaatında çok hafif tuğla ve çimento kullanılmasıdır. Çimento harcı, öğütülmüş kırık tuğla, kireç, kum ve su karışımından oluşur. Bu malzeme, esnek olup, mukavemetini yüzlerce yıl boyunca koruyabilmektedir.

Her yüzyılda bir, fay hatlarına yakın olması ve yıkıcı tarihsel depremlere rağmen, Ayasofya yaklaşık 1500 yıldır ayakta kalmaya devam etmektedir. Günümüzde, bu anıtsal yapı, depreme dayanıklı yapılar için ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.

Bugün, antik dünyanın yedi büyük harikaları ya ortadan kalkmış veya önemli oranda hasar görmüştür. Doğu Romalı PHILON tarafından dünyanın 8.incisi harikası olarak isimlendirilen Ayasofya ise, İstanbul’a ve Boğaziçi’ne gururla bakmaya devam etmektedir.

Ayasofya, yeryüzünde binlerce yıl yaşayan yaşlı zeytin ağaçları ile aynı kadere sahiptir. Bir gün bilge Homeros yaşlı bir zeytin ağacının gölgesinde oturur. Ağaç Homeros’un kulağına usulca fısıldar “Ben aslında herkese aitim ama hiç kimseye ait değilim. Sen gelmeden önce buradaydım, sen gittikten sonra da burada olmaya devam edeceğim”.

Видео HAGIA SOPHIA - AYASOFYA - DEPREM SIRLARI канала Tevfik Hos