Сыр жасырған таңбалы сай

Осыған дейін бір рет барып келген Қарақауақ сайына бүгін таңертең Бекболат ініммен тағы да жолға шыққан едік. Басты мақсат – сол баяғы жұмбақ үңгірді табу. Бекболат бауырымның айтуына қарағанда, ол жерде маңызы зор таңбалар бар көрінеді. Бұл аймақ бізге енді таңсық емес. Көзім де, көлігім де үйренген жолдармен зулап өтіп, Емді тауына да көтерілдік. Алып екі сайдың арасынан жағалай өтіп, осы-ау деген сайдың бір жырасына келіп тоқтадық. Бекболат қолындағы карталарға бір үңілді де: "Келдік!" - деді. Рюкзакқа бар керек-жарағын салып алды да: "Әрі қарай жаяу жүреміз", - деп төмен қарай жүгере жөнелді. Шағын екі жыраны өткен бойдан көзге айтарлықтай үлкен деп көріне қоймайтын жыраның шетіне келіп: "Таптым! Таптым!" – деп қатты айқайлап жіберді. Жыраның астына түсіп, үңгірдің (қауақ) аузына келген бойдан қуанышы қойнына сыймай кетті. Шағын үңгірді сөзбен жеткізу қиын... Әдемі! Тылсым. Кіре-берісінің жарлары шимай-шимай таңбалар. Алда үлкен жұмыс күтіп тұрған соң, Бекболат бірден құрал-саймандарын шығарып, жұмысқа кірісіп кетті. Біраз уақыттан соң, алғашқы сапарымызда көзге түспеген таңбалар ағарып, өз сұлбаларын көрсете бастады. Араби жазуларды есептемегенде, 140 шақты таңбалар шықты. Сақталуы нашарлап, xатқа түспегендері қаншама?! Ал, ерекше қуантарлық жаңалығымыз – таңбалар арасынан ежелгі түркі руна жазуларының табылуы. Ол біздің бабаларымызды төл жазуы. Тек осы жазудың өзі осы үңгірді адамзат кем дегенде б.з. VII-VIII ғасырларында мекендеген десек те қателеспейміз. Жазуды терең зерттеу керек. Бекболаттың айтуына қарағанда, мұның өзі де үлкен жаңалық, тіпті сенсация. Елден шалғай ен далада жатқан бұл жер – тарих үшін өте құнды жаңалық. Ол жағын өзі айтар. 3 сағатқа созылған танысу жұмыстарынан кейін жоғары көтеріліп, Қарақауақ сайымен қоштасып, қалаға бет алдық.
Әдетте біз келген жолымызбен кері қайтпаймыз. Бұл жолы да солай болды. Емді тауына шығар жолдың өзі екеу-ақ. Оның бірімен келген едік. Ал, екіншісі Ақжол деп аталатын құлама жол. Ол таудың оңтүстік шығыс бетінде орналасқан. Біз осы жолмен жүруге тәуекелге бел будық. 280 метр биікте орналасқан бұл құлама жолдан да сәтін салып аман-сау түстік. Бірақ өте қауіпті екен. Құлама жолдан жарты сағатта Бекболаттың көліктің дөңгелегінің астына тас салуының арқасында әрең дегенде түстік. Машинамен түспесе, міну мүмкін емес. Тіпті түсуге де кеңес бермеймін. Осылай бұл жолды да көрдік. Таңғы сағат 8-ден бері оразамызды ашпастан жасаған еңбегіміздің жемісі ретінде Таушықтағы дәмxанадан тамақтанып алып, керемет көңіл-күймен үйімізге келдік. Құнды жәдігерлерді таныстырған Бекболат Төлегенұлына алғысым шексіз. Әрдайым осылай жазу тарихын, ескерткіштерімізді таба бер, зерттей бер дегім келеді. Рухани, мәдени байлығымызды түлете бер! 05.09.2015

Видео Сыр жасырған таңбалы сай канала Берік Дауенов