İbn Haldun Kimdir? Hayatı, Eserleri, İlmi Kişiliği Mukaddime Umran İlmi

İbn Haldun Kimdir? Hayatı Eserleri ve İlmi Kişiliği Mukaddime Yazarı
0:10 İbn Haldun'un Hayatı ve İlmi Kişiliği
4:40 İbn Haldun'un Eserleri
7:25 İbn Haldun'un İlim Tasavvuru
8:05 Felsefe ve Tasavvufla İlgili Tutumu
11:18 İbn Haldun'un Tarih Tasavvuru
13:10 Umran İlmi ve Asabiyet Teorisi
17:43 Umran İlmi Bugüne Ne Söyler?
18:20 Değerlendirme ve Sonuç
1332’de Tunus’ta doğan İbn Haldun kimdir? Nasıl bir eğitim süreci geçirmiştir? Devrindeki Veba Salgınının hayatına etkisi nedir? Siyasi sahada ve bürokrasideki rolü nedir? Timur'la görüştü mü? Timur'la görüşmesinin sebebi ne? Çalkantılı siyasi hayatının sonuçları ne oldu? Bilim anlayışı ve ilim tasavvurunu nasıl kurgulamıştır? Felsefeye karşı mıdır? Tasavvufu nasıl değerlendirir? Bilim ve Din ilişkisini nasıl kurgular? Asabiyet nedir? Toplumlar devamlılıklarını nasıl devam ettirir? Umran'dan kastedilen nedir? müzakre ettik.
27/Mayıs/1332’de Tunus’ta doğan Ebû Zeyd Veliyüddîn Abdurrahmân İbn Haldun, ailesinin kökeninin İşbiliye/Sevilla olduğunu; sürgün nedeniyle 7. yy. ortalarında Tunus’a geçtiklerini belirtir.
Aslen Yemen’in Hadramut bölgesinden olduğu için kendisi Muḳaddime’de Hadramî nisbesini kullanmış, Tunus’ta doğmuş olması sebebiyle Tûnisî, hayatının büyük kısmını Kuzey Afrika’da geçirmesi dolayısıyla Mağribî nisbeleriyle de anılmıştır.
İbn Haldûn’un dedesi Muhammed Bicâye’de (Bougie) hâciblik mevkiine kadar yükseldi. Babası Muhammed ise siyasete girmeyip ilim, eğitim ve öğretimle meşgul oldu.
İbn Haldûn ilk bilgileri babasından aldı, daha sonra Kur’an’ı ezberledi, kıraat ilmini öğrendi; Arap dili ve edebiyatı konusunda dersler, şiirler ezberledi. Hadis ve fıkha dair metinler okudu.
Endülüslü bir âlimler ve idareciler ailesine mensup olan düşünür, 1348’deki veba salgınında, anne ve babasıyla hocalarının bir kısmını kaybetti; bu hadisenin akabinde yanındaki âlimlerle beraber Fas’a gidip öğrenimine burada devam etti.
İbn Haldun’un yetiştiği siyasi ve ictimai ortam, onun ilmi kişiliğinin oluşmasında büyük önem taşır.
İbn Haldun, Ta’rif adlı eserinde bilim öğrenmeye düşkünlüğünü, bir takım erdemler edinmeye olan inancını, ilim meclislerinde nasıl dolaştığını ifade eder. Ancak süreç içerisinde İbn Haldun’un yolu, ilim meclislerinden bürokrasiye doğru ivme kazanmıştır.
Gençlik döneminde sır kâtipliği, emir ve ferman kâtipliği gibi görevler yapan İbn Haldun, Ebu Salim tarafından yüksek yargı üyeliği görevine getirilmiştir. Ancak İbn Haldun, kendisine verilen bu görevleri yerine getirirken devrindeki bürokratik yapı tarafından çeşitli baskılara maruz kalmış; siyasi çekişmelerin ve çatışmaların yoğun olarak yaşandığı dönemlerden geçmiş, bunların tecrübesini eserlerine de yansıtmıştır.
İbn Haldun’un hayatı, siyasi ve sosyal çalkantıların yoğun olduğu bir dönemde geçmiştir; hayatındaki dönüm noktalarından birisi de Timur [ö.1405] ile yaptığı görüşmedir. Timur’un Suriye’ye saldırıp Halep’i zaptettiği haberi Kahire’ye ulaşınca Sultan Ferec ordusuyla Dimeşk’e geldi. Bu esnada İbn Haldun da onunla birlikteydi. İki ordu arasında küçük çatışmaların olduğu sırada Sultan, Kahire’de bir ayaklanma teşebbüsü olduğunu duyunca Mısır’a döndü. Şehrin savunmasının devam ettiği esnada İbn Haldun, Sultan Ferec’e de bilgi vermeksizin Timur’la gizlice görüşmeye gitti. Timur’a, Kuzey Afrika ve Asabiyet teorisi hakkında bilgi verdi, Timur’un isteği üzerine bu bilgileri yazılı olarak da kendisine sundu. Bu görüşme esnasında İbn Haldun’un Timur’u uzun uzadıya övdüğü, kâhinlerin ve müneccimlerin gelmesini bekledikleri ulu hakanın kendisi olduğunu söylediği de ifade edilmiştir.
İbn Haldun’un bürokrasi içindeki tutumuyla ilgili zikredilen bir diğer olay ise Faslılar Tunus’u işgal etmeye hazırlanırken, ilerlemeleri için gerekli bilgilerin İbn Haldun tarafından verildiği iddiasıdır. Faslıların planı başarısızlığa uğradığında ise yaptıkları nedeniyle takibata uğramış ve hayatını kurtarmak için kaçmak zorunda kalmıştır.
Bu ve bunun gibi benzer olaylar sebebiyle İbn Haldun ile ilgili yapılan değerlendirmelerde devletin üst kademelerinde olma hırsının kendi amirlerine karşı ihanete sevkettiği ve ihaneti, ilerlemesinin bir gereği olarak düşündüğü ifade edilmiştir.
1406 yılında Kahire’de vefat eden İbn Haldun, iyi eğitim görmüş, küçük yaştan itibaren ilim ve fikir hayatına ilgi duymuş, ancak siyasetin cazibesinden kurtulamamıştır. Siyasi hayatın getirdiği bu olumsuz şöhret, onu ilim ve fikir adamı olarak olgunlaştırmış, Mukaddime adlı eserinde ortaya koyduğu tarih, toplum ve devlet anlayışında özgün yaklaşımlar ortaya koymuştur. Ancak fikri özgünlüğü ve bilimsel yeterliliği, İbn Hacer el-Askalanî ve Bedreddin el-Aynî gibi çağdaşı olan âlimler tarafından fark edilmemiş; Makrizî dışındaki müellifler onu sıradan bir tarihçi olarak görmüşlerdir. Makrizî, İbn Tağriberdî ve Kalkaşendî gibi Mısırlı tarihçiler İbn Haldun’dan övgü ile söz etmişler ve eserlerinden istifade etmişlerdir.
#ibnhaldun #islamfelsefesi #ibnkhaldun

Видео İbn Haldun Kimdir? Hayatı, Eserleri, İlmi Kişiliği Mukaddime Umran İlmi канала Aygün Akyol