Istorija s Peštera IN VIVO | 13.02.2017.

Istorija s Peštera IN VIVO | 13.02.2017.

Šta znači staroslovenska reč pešter kazuje arhimandrit manastira Sopoćani gospodin Teoktist, a istoričar Salih Selimović definiše šta obuhvata Sjeničko-pešterska visoravan, ili Pešter kako se nekada nazivala ova visoravan i sjenička kotlina.
U desetoj epizodi serijala, saznaćete kada su počele seobe – raseljavanja sa ovih prostora, kada su ona postala masovna pa se ovaj prostor skoro praznio. Ko se pak, i kada, doseljavao na prostor Stare Raške; da li se, kao posledica austro-turskih ratova u XVII veku, većinsko srpsko stanovništvo, u poznatim seobama, seli severnije, odnosno u tadašnju Ugarsku, da bi ovaj prostor opet bivao pust; kada dolazi do naseljavanja albanskog stanovništva na ove prostore i snažne islamizacije preostalog, ili doseljenog pravoslavnog stanovništva i potpune izmene strukture stanovništva, ali je takozvani huk islamizacije uglavnom završen u XVIII veku (S.S.).

Zdesna na levo: istoričari Mr Miloje Ž. Nilolić i Salih Selimović, Svetlana Miljanić, Igor Petričević, Boško Balaban (rasveta), Milovan Rakić (snimatelj zvuka), Milan Jokić (vozač)

Ovaj prostor je 1912. oslobođen od turske vlasti, i tada počinje novo iseljavanje, ovaj put muslimanskog stanovništva, koje Turska poziva da dođu i to se dešava već 1913. godine. Potom, po završetku I sv. rata, naročito posle 1925. godine, do 1938, a nastavljeno je posle II sv. rata.

Jovan Cvijić je na železničkoj stanici u Skoplju tugovao kada je video kako ti naši muslimani pod velikom patnjom odlaze, teško im je ali, kao, vjera presuđuje sve, kazuje profesor Selimović. Nije im bilo lako u Turskoj, međutim sačuvali su jezik, a stariji ljudi su plakali za zavičajem.
Da je Jugoslavija, Srbija trebalo više pažnje da posveti ovoj dijaspori, ovim našim ljudima, siguran je istoričar Selimović. Oni uzimaju dvojno državljanstvo, obilaze rođake a mnogi imaju svoja stara imanja koja nisu prodali samo da ne bi pokidali vezu sa rodnim krajem.
Mr. Miloje Nikolić, istoričar, iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo, u saradnji sa Pokrajinskim zavodom za zaštitu spomenika kulture AP Vojvodine, istraživao je 2012, 2013. i 2015. godine spomenike kulture i nadgrobne spomenike srpskog življa u Istanbulu, i ovde iznosi svoja saznanja o našem stanovništvu koje se iselilo u Tursku i o njihovom odnosu prema srpskom narodu i Srbiji: od njih sam saznao da ima najmanje deset miliona naroda srpskog muslimanskog koji govore srpskim jezikom…i pomagali su nama, nepoznatim ljudima, na sve moguće načine, da uradimo posao zbog kojeg smo došli. Bio sam iznenađen što oni opsedaju konzulat Republike Srbije za dvojno državljanstvo, a nema ih pred vratima bivših jugoslovenskih republika koje imaju svoje konzulate.
Na pitanja: ko je, zašto, i na koji način radio na razdvajanju pravoslavnih i muslimana kako u Bosni tako i u Novo-pazarskom sandžaku; ko je strahovao od ujedinjenja Bosne i Srbije jer su ustanici 1876. godine, kada je bio veliki bosansko-hercegovački ustanak protiv turske vlasti, doneli jednu takvu odluku na skupštini - da se proglasi ujedinjenje Bosne i Srbije (S.S.); zašto su muslimani osnovali društvo Gajret, kada se muslimanski intelektualci, iz redova begovata, suprotstavljaju austro-ugarskoj propagandi; šta se događa posle austro-ugarske okupacije Stare Raške, ko su đurumlije, šta je Sjenička rezolucija iz 1917. godine… na još mnoga pitanja argumentovane odgovore daje istoričar Salih Selimović iz Sjenice, hroničar Stare Raške.
U ovoj epizodi, i novinar Radio-televizije Vojvodine Ljubenko Zvizdić, kazuje kako su se Zvizdići podelili na pravoslavne i muslimane koji nisu kontaktirali skoro 300 godina, sve do 2013.godine.

Scenaristkinja i rediteljka: Svetlana Miljanić,
Snimatelj je: Igor Petričević,
Montažer slike i zvuka: Pavle Nikić.

Radio-televizija Vojvodine http://www.rtv.rs
Servis odloženog gledanja i slušanja http://media.rtv.rs

Видео Istorija s Peštera IN VIVO | 13.02.2017. канала Radio-televizija Vojvodine - PROMO