Бұқар жырау кесенесі. Mausoleum of Bukhar Zhyrau. Мавзолей Бухар жырау

Қарағанды облысы, Бұқар жырау ауданы, Далба тауының етегінде орналасқан. Жыраудың моласын алғаш анықтап, басына тастан белгі қойып кеткен белгілі ойшыл, фольклортанушы, Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы болды. 1993 жылы Бұқар жыраудың 325 жылдық мерейтойы аталып өтіп, кесене салынады. Табаны үш таған болып келетін бұл ескерткіш қа­зақтың ұлттық бас киіміне ұқсайды. Күмбездің басына ислам дініне тән жарты ай белгісі қондырылған. Кесененің іші және сырты ақ мәрмәрмен көмкерілген.

Бұқар Қалқаманұлы XVIII ғасырдағы танымал жырау, Абылай ханның ақылшы-биі. Халық арасында Бұқар жырау «Көмекей әулие» атанған. Жыраулар қазақ қоғамында жыршы ғана емес, сондай-ақ елдегі маңызды мәселелерді шешуде де маңызды орынға ие болғандықтары белгілі. Жоңғар шапқыншылығы тұсында жырау елдің басын біріктіретін басшының қажеттілігін түсінді. Ол Абылай ханға үлкен үміт артып, оның ел басқарудағы саясатын қолдады. Дегенмен ел болашағы үшін маңызды әрі күрделі мәселелерді шешуде жырау ханның өзіне шындықты бетіне айтып, оның әркеттерін сынап отырған.

Бұқар жырау мұрасын жинауда, жариялауда және зерттеуде Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Қ. Халид, Г. Потанин, Ш. Уәлиханов, М. Әуезов, С. Сейфуллин, С. Мұқанов, Қ. Жұмалиев, М. Мағауин, Р. Сыздықова сияқты зерттеушілер мен ғалымдар көп еңбек сіңірген. М.О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты Бұқар жырау шығармаларын жеке кітап етіп жарыққа шығарды. Дегенмен, жыраудың мұрасы ғылыми тұрғыдан талданып, әлі де толық зерттеуді қажет етеді.

Бүгінде Бұқар жырау кесенесі қасиетті, зиярат ету орны болып саналады.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Located nearby Dalba Mountain in Bukharzhyrau district of Karaganda region.

The famous thinker, folklorist Mashkhur Zhusup Kopeyuly for the first time designated the place of burial of the zhyrau, and erected a stone. In 1993, to the 325th anniversary of Bukhar zhyrau, a mausoleum was built. The mausoleum has three pillars (racks), reminiscent of the Kazakh national headdress in shape. At the top of the dome is a crescent moon characteristic of Islam. The internal and external walls of the mausoleum are made of white marble.

Bukhar Kalkamanuly – thefamous 18th century’s zhyrau, the main adviser of Abylay khan. During his life he was called «Komekey auliye» (Holy larynx). As known, in those days zhyrau was not limited to creativity, they also solved important issues of society. During the Kazakh-Dzungar clashes, Bukhar zhyrau called people to unite under a single ruler. He had high hopes for Abylay Khan. At the same time, he not only glorified the khan, but often criticized him in making important state decisions.

The researches such as Mashkhur Zhusup Kopeyuly, K. Khalid, G. Potanin, Sh. Ualikhanov, M. Auezov, S. Seifullin, S. Mukanov, K. Zhumaliev, M. Magauin, R. Syzdykova contributed to the process of collecting, publishing and researching works of zhyrau. M.O. Auezov Institute of Literature and Art published works of zhyrau. However, the legacy of Bukhara zhyrau requires scientific analysis and additional researches.

Today the mausoleum of Bukhar zhyrau is a sacred place for pilgrimage.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Находится у подножия горы Далба, в Бухаржырауском районе Карагандинской области.

Знаменитый мыслитель, фольклорист Машхур Жусуп Копейулы первым обозначил место захоронения жырау, и установил камень. В 1993 году к 325-летию Бухар жырау был построен мавзолей с тремя опорами (стойки), напоминающие по форме казахский национальный головной убор. На шпиле купола расположен полумесяц, характерный для ислама. Внутренние и внешние стены выполнены из белого мрамора.

Бухар Калкаманулы – известный жырау XVIII века, главный советник-бий Абылайхана. При жизни его называли «Көмекей әулие» (Святая гортань). Как известно, в те времена жырау не ограничивались творчеством, они также решали важные вопросы социума. В период казахско-жонгарских столкновений Бухар жырау призывал народ объединиться под единым правителем. Большие надежды он возлагал на Абылай хана. При этом он не только прославлял хана, но и нередко критиковал его в принятии важных государственных решений.

В процесс собирания, публикации и исследования произведений жырау внесли свой вклад такие ученые, как Машхур Жусуп Копейулы, К. Халид, Г. Потанин, Ш. Уалиханов, М. Ауезов, С. Сейфуллин, С. Муканов, К. Жумалиев, М. Магауин, Р. Сыздыкова. Институт литературы и искусства им. М.О. Ауезова издалпроизведенияжырау.Тем не менее, наследие Бухар жырау требует научного анализа и дополнительных исследований.

Сегодня мавзолей Бухар жырау является священным объектом паломничества.

Видео Бұқар жырау кесенесі. Mausoleum of Bukhar Zhyrau. Мавзолей Бухар жырау канала Қазақастан археологиясы веб порталының каналы