Струга, Македонија

Промотивно видео за градот Струга

Струга — град во југозападниот дел на Република Македонија и центар на Општина Струга. Градот Струга лежи во рамнината на Струшкото Поле на двата брега на реката Црн Дрим и на северниот брег на Охридското Езеро.

Античкото име на градот е Енхалон кој на старогрчки значи јагула и во тоа време градот бил мала населба. Подоцна населбата го добива името Струга.

Името на Струга произлегува од чист и карактеристичен словенски збор. Народот од Струшко и Охридско дава две свои објаснувања за потеклото на ова име.

Според првото народно толкување, името Струга доаѓа од отворената географска положба на градот: место каде што постојано струже (дува) ветер.

Второто е сосем поинакво : Одамна некогаш македонските Словени (Брсјаци и Мијаци) во Струшко се занимавале со сточарство и во точно определено време ги дотерувале многубројните овци на стриг (стрижење волна) во близина на истекот (Устата) на Црн Дрим од Охридското Езеро. Меѓутоа, тоа може многу пологично да се поврзе со преминот низ ограда за молзење овци, наречен струга (страга, стронга).

Некои автори тврдат дека градот е наречен така заради тоа што Црн Дрим поминува низ далјаните (турски збор за место заградено со трски и друг материјал за лов на јагули и риби воопшто).
За првпат под словенското име Струга, градот се споменува во еден документ од XI век. Во друг документ од XVI век (Калимановата грамота) е дадена една царска повелба „приходите од рибното ловиште на град Струга да се испраќаат на Зографскиот манастир“.

Струга е сместена е во подножјето на планината Јабланица, во Охридско-Струшката котлина, на северниот брег од Охридското Езеро, непосредно на местото каде се излива реката Црн Дрим од Охридското Езеро. Оддалечена е 15 км од Охрид, 50 км од Ресен, 52 км од Дебар, 62 км од Кичево и 171 км од Скопје.

Струга, како впрочем и други градови во Македонија, во текот на историјата менувала најразлични господари. Секој од нив на свој начин оставал дел од својата култура во Струга. Како историјата на Охрид, исто така и историјата на Струга, започнува со неолитот. Сведоштва за тоа се наоѓаат во артефактите на археолошките наоди на познатите археолошки локалитети „Устата на реката Црн Дрим" и „Црковни ливаѓе" во село Враништа.

Од времето на македонските кралеви е добро сочуваниот бронзен шлем пронајден на локалитетот „Св. Илија" кај село Делогожда, кој денес се чува во Струшкиот музеј. Од времето на раниот христијански период, V-VI век, потекнуваат базиликите во село Радолишта, село Октиси и село Делогожда. Јасно е дека веќе во овој период во Струга и Струшко постоел еден интензивен живот посведочен со извонредната изработка на пронајдените предмети, со раскошните гробни прилози, со чистиот ликовен израз и пред се, со бројноста на оние личности што знаеле во утилитарното да бараат и елементи на вистинска уметност.

За културната историја на Струга и околината од посебно значење се споменатите ранохристијански базилики во селата Октиси и Радолишта. Тие се трикорабни, со наос, нартекс и баптистериум (крстилница), а она што ги прави величествени се подните мозаици. Базилики од овој тип има по целиот Балкан. Едни од нив се значајни поради своите архитектонски решенија, други заради мозаиците и другата декорација, а трети заради архитектурата и декорацијата. Меѓутоа не често се наоѓаат базилики со подни мозаици што претставуваат толку ретки композиции : во Октишката во нартексот е претставена композиција што го претставува влезот во Рајот, а во Радолишката, во наосот - централен дел на храмот, меѓу другите познати христијански симболи се наоѓа и јагулата, како риба карактеристична за Охрид и Струга. А рибата во ранохристијанскиот период, како и подоцна, била еден од симболите на Христа.

Во Струга и околината е присутна традицијата на Светите Климент и Наум - за што постојат повеќе називи на локалитети од ова време: „Климентица" во центарот на Струга, посебно локалитетот „Св. Богородица Пречиста" во село Враништа која претставува раритет не само во Македонија, туку и на Балканот. Од средниот век, најстаро сликарско иконописно дело во Струга е иконата Св. Ѓорѓи (1267 г.), од истоимената црква. Во Струга од времето на турскиот период би ги наброиле: Амамот, кој иако е со скромни димензии, ги содржи сите елементи на амамите во Македонија и „Халвети теќе", кој е заштитен како споменик на културата.

Од времето на преродбата потекнуваат многубројни цркви во Струга и околината, во сите населени места со христијанско население. Сите нив ги карактеризира познатиот посебен стил во архитектонски поглед, посебно со богатите и вредни резбани иконостаси на кои се наоѓаат многубројни „Престолни" и „Празнични" икони, а внатрешноста на црквите ја красат ѕидниот фреско - живопис. Најпозната меѓу црквите во Струга е градската соборна црква „Св. Ѓорѓија", со извонреден иконостас во резба (завршен во 1850 година), која содржи и богата колекција на икони.

Видео Струга, Македонија канала TheMKDocs - Документарен канал