Üniversal Motor Nedir? Nerelerde Kullanılır? Üniversal Motorların Çalışma Prensibi

↪︎ Üniversal Motor; Stator ve rotor manyetik gövdeleri sac paketlerden oluşan alternatif akım
seri motoru hem alternatif hem de doğru akım ile benzer karakteristik
özellikler göstererek çalışabildiğinden bu motorlara üniversal motorlar denir.
Aynı zamanda kutup ve endüvi sargıları birbirine seri olarak bağlanan seri
motorların yapı ve çalışma karakteristiklerini taşıdığı için üniversal seri motor
da denir.
↪︎ Üniversal Motorların Özellikleri
► Üniversal motorlar 1/500 HP ile 2/3 HP arasında çok küçük güçte imal edilir.
► Devir sayıları, motora uygulanan gerilimi değiştirerek ayarlanır.
► Üniversal motorların kutup ve endüvi sargısından birinin uçları değiştirildiğinde o sargıdan geçen akımın yönü değişir.
► Devirleri 15000 - 20000 d/d’ya kadar çıkarılabilir.
► Devir sayıları yükle değişir.
► Kalkınma ve döndürme momentleri yüksektir.
► Üniversal motorlar alternatif akım ile çalıştırıldığı zaman doğru akıma göre devir sayısı - yük karakteristiği düşüktür.
↪︎ Kullanım Yerleri
Üniversal motorların, devir sayılarının yüksek olması sebebiyle; üniversal motorların kullanıldığı yerler daha çok çamaşır makineleri, seyyar taşlama ve zımpara, elektrik süpürgeleri, mikser, kahve değirmenleri, erkek traş makinesi, vantilatör, dikiş makinaları, saç kurutma makinaları gibi cihazlarda kullanılmaktadır. Devir sayıları dişli düzenekleri ile düşürülerek üniversal motor devir ayarı yapılarak matkap ve el brezylerinde kullanılır.
↪︎ Devir Yönünün Değiştirilmesi
Üniversal motorların devir yönünün değiştirilmesinde iki metot kullanılır:
l- Endüvi sargılarının uçlarını yer değiştirerek
2-Endüktör sargılarının uçlarını yer değiştirerek
Ancak her ikisini de aynı anda değiştirdiğimiz zaman üniversal motorun devir
yönü değişmez.
Üniversal motor alternatif akımla çalıştırıldığında motor yüklenirse devir sayısı etkilenir. Bu da stator ve kutup sargılarının reaktif dirençleridir. Statorun ve kutup sargılarının reaktif dirençlerinin neden olduğu reaktif gerilim düşümleri statora uygulanan gerilimi düşürür. Bu durumda alternatif akımda çalışan motorun devir sayısı doğru akımda çalışırken meydana gelen devir sayısından düşüktür. Yük altında çalışan bir seri motorun devir sayısı motora uygulanan gerilimi değiştirerek ayarlanır. Üniversal motorun rotor uçlarını veya kutup sargısı uçlarını değiştirerek devir yönü değiştirilebilir. Fakat ikisini de aynı zamanda uyguladığımızda üniversal motorun devir yönü değişmez.
↪︎ Çalışma Prensibi
Üniversal motora, bir fazlı alternatif gerilim uygulandığı zaman, kutup ve endüvi sargılarından alternatif akım geçer. Geçen bu akım kutup sargılarında manyetik alan oluşturur. Kutuplarda meydana gelen alan içerisinde bulunan endüvi iletkenlerinden akım geçince, iletkenler kutupların dışına itilir. Bu sırada iki ucundan yataklanan endüvi döner. Alternatif akımın pozitif periyodunda kutup bobinlerinden ve rotordan bir yönde akım geçer: negatif periyodunda ise her ikisinden de tersi yönde bir akım geçer. Rotorda N kutbunun altındaki iletkenler bir yöne itilirken S kutbunun altındaki iletkenlerde ters yöne itilirler. Rotorun iki tarafındaki bu kuvvet çiftinin oluşturduğu döndürme momenti rotoru döndürür. Alternatif akımın negatif yarım periyodunda ise kutuplardan geçen akımın yönü değiştiği için kutuplar değişir. Aynı anda rotordan geçen akımında yönü değiştiği için kutupların altındaki akım yönleri aynıdır. Manyetik alan tarafından rotor iletkenlerinin itilme yönleri değişmediği için rotor aynı yönde dönmeye devam eder. Rotor da meydana gelen döndürme momenti, rotordan geçen akıma ve kutupların manyetik akısına bağlıdır. Endüvi ve kutup sargıları seri bağlı olduğu için manyetik akının ve endüvi akımının artışı aynı anda olur. Bu yüzden üniversal motorların kalkış ve döndürme momentleri yüksektir.

Видео Üniversal Motor Nedir? Nerelerde Kullanılır? Üniversal Motorların Çalışma Prensibi канала Elektrik Günlüğüm