Алаша хан кесенесі. Mausoleum of Alasha Khan. Мавзолей Алашахана

Қарағанды облысы, Жезқазған қаласынан солтүстікке қарай 90 шақырым, Қаракеңгір өзенінің оң жақ аңғарында, Малшыбай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 2 шақырым жерде орналасқан. Кесененің нақты қай кезде салынғаны белгісіз. Алаша хан кесенесі порталды-күмбезді сәулет өнері үлгісіне жатады. Биік порталы мен он алты қырлы барабанға отырғызылған күмбезі бар. Күмбездің төбесінде жарық түсіретін дөңгелек саңылау жасалынған. Күйдірілген қызыл кірпіштен қаланған. Кіреберіс сол жақ бұрышындағы баспалдақ арқылы жоғары көтеріліп, кесене үстіне шығуға болады. Кесененің сырты әр түрлі кірпіштерден геометриялық өрнектер жасау арқылы көркемделген. Кесененің маңайында көптеген кесенелер, сағаналар, ерекше қорымды құрайтын бірқатар обалар бар.

Алаша хан – халық аңызы бойынша «Алты алашты» құраған тайпалардың түп ата­сы. Ұлттық сананың қалып­тасуында Алаша хан бейнесі маңызды рөл атқарған. Ш. Уәлихановтың пікірінше, Түркістанның бір ханы (Қызыл Арслан) баласы ала болып туғандықтан, «Алаша» деген ат беріп, оны ұнатпай, Сыр бойынан Арқа өңіріне жібереді. Аз уақыттың ішінде оның маңайындағы жақтастары көбейіп, елдегі беделі жоғарылайды. Алаша білімпаз, кемеңгер адам болғандықтан, оны алашаға салып, хан көтереді. Алаша хан ел жадында жа­уынгер тайпалар – көшпелі түркілерді біріктіріп, тұңғыш Алаш (қазақ) мемлекетін құрған қай­раткер ретінде қастерленеді. «Алты алаш» сөзі Оғыздың алты ұлының соңынан ерген алты тайпа деген мағынада айты­лады. Алтын Орда құлаған соң «Алаш» көшпелі қазақтарды біріктіретін ұранға айналған.
---------------------------------------------------------------------
Located on the right bank of the Karakengir river, 2 km south-west of the village of Malshybayin Ulytau district of Karaganda region. The exact time of the construction of the mausoleum is unknown. The mausoleum of Alasha Khan is an example of a portal-domed architecture of a rectangular shape. The dome design consists of sixteen faceted drums and the dome itself. A round hole in the zenith of the dome allows you to illuminate the interior. The mausoleum is built of red burnt brick. On the left side of the entrance is a staircase leading to the observation platform around the dome. The facade of the mausoleum is framed by curly bricks. Near the mausoleum are several mausoleums, mazars(tomb) and burial grounds.
According to legend, Alasha Khan is the ancestor of the tribes that formed the «Alty Alash» (Six Alash). The image of Alasha Khan played an important role in the development of national identity. According to Sh. Ualikhanov, Turkestan khan (Kyzyl Arslan) had a prematurely born son, whom he called «Alasha», no matter how hard he tried, the khan could not love his son and sent him from Syr(Syrdarya region)to Saryarka(central region of the Kazakh steppe). Having matured, the young man managed in a short time to gather like-minded people around him and gained authority among ordinary people. Alasha was a talented, intelligent man; he was raised like a khan on the carpet. He was revered as an activist, uniting the tribes of nomadic Turks and creating the first state Alash (Kazakh state). «Alty Alash» is six tribes who followed to the six sons of Oguz. After the collapse of the Golden Horde, «alash» became the motto of the unification of nomadic Kazakhs.
---------------------------------------------------------------------
Находитсян а правом берегу реки Каракенгир, в 2 км к юго-западу от села Малшыбай Улытауского района Карагандинской области. Точное время постройки неизвестно. Мавзолей Алашахана – образец портально-купольной архитектуры прямоугольной формы. Купольная конструкция состоит из шестнадцатигранного барабана и самого купола.Круглое отверстие в зените купола позволяет освещать внутреннее пространство. Мавзолей сооружен из красного обожженного кирпича. С левой стороны входа расположена лестница, ведущая на обзорную площадку вокруг купола. Фасад мавзолея обрамлен фигурными кирпичами. Рядом с мавзолеем расположены несколько мавзолеев, мазаров и могильников.

По легенде Алашахан является прародителям племен, образовавших «Алты алаш» (Шесть алашей). Образ Алашахана сыграл важную роль в развитии национального самосознания. По данным Ш. Уалиханова, у туркестанского хана (Кызыл Арслан) преждевременно родился сын, которого он назвал «Алаша», как ни старался, хан не смог полюбить сына, и отправляет его из Сырдарьи в Сарыарку. Повзрослев, молодому человеку удается собрать вокруг себя единомышленников и завоевать авторитет простого народа. Алаша был талантливым, умным, его поднимали как хана на ковре. Он почитался как деятель, объединивший племена кочевых тюрков и создавший первое государство Алаш (казахское государство). «Алты алаш» – шесть племен, последовавших за шестью сыновьями Огуза. После распада Золотой Орды «алаш» стал лозунгом объединения кочевых казахов.

Видео Алаша хан кесенесі. Mausoleum of Alasha Khan. Мавзолей Алашахана канала Қазақастан археологиясы веб порталының каналы